រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
Royal Academy of Cambodia
Royal Academy of Cambodia
ថ្ងៃពុធ, 18 ធ្នូ 2024 ម៉ោង 01:48 PM
ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
ឈានមកដល់រដូវធ្លាក់ខ្យល់ពីជើង អាកាសធាតុបានចាប់ផ្ដើមត្រជាក់ខ្លាំងទៅតាមរដូវ ប៉ុន្តែបរិយាកាសនយោបាយនៅកម្ពុជាមិនបានត្រជាក់ទៅតាមរដូវនោះទេ ពោលគឺអ្នកនយោបាយខ្មែរមួយចំនួន តែងតែព្យាយាមដុតបញ្ឆេះកំដៅនយោបាយជាប់ជានិច្ច រាប់ចាប់តាំងពីការទាញព្រឹត្តិការណ៍នៅតាមប្រទេសនានាភ្ជាប់មកកម្ពុជា និងការយកបញ្ហាមួយចំនួនបំភ័ន្ត និងដុតបញ្ឆេះកំហឹងពលរដ្ឋឱ្យខឹងស្អប់និងប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាល។ ចុងក្រោយនេះ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងបានប្រើប្រាស់ពាក្យ «ផ្ការីក» ដើម្បីបំផុសចរន្តប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈការបំផុសកំហឹងពលរដ្ឋឱ្យមានការឈឺចាប់នឹងបញ្ហាសង្គម ដុតបញ្ឆេះបញ្ហាអធិបតេយ្យ និងរុញច្រានស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងស្រុកឱ្យកើនកំដៅ ដើម្បីឱ្យគេមើលឃើញថា ខ្លួនកំពុងទទួលបានការគាំទ្រ ហើយព្យាយាមអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្លាំងចំពោះចរន្តងើបឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋតាមការអំពាវនាវរបស់ខ្លួន។ ទោះជាយ៉ាងណា នៅកម្ពុជា រដូវរំហើយបានមកដល់ ខ្យល់ក៏ធ្លាក់ អាកាសធាតុក៏ត្រជាក់ តែចិត្តអ្នកនយោបាយក្រៅស្រុកនៅតែបន្តក្ដៅជាប់ជានិច្ច។ ក្ដៅក៏ព្រោះតែកន្លងមកនេះ បើទោះបីជាខ្លួនព្យាយាមញុះញង់ បំប៉ោងព្រឹត្តិការណ៍ និងបំភ័ន្តការពិត ដើម្បីបំផុសបំផុលឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរចូលរួមបាតុកម្មដែលខ្លួនបានរៀបចំនៅបរទេស និងគម្រោងបាតុកម្មក្នុងស្រុកប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលក្ដី ក៏នៅតែមិនមានការចូលរួមនិងគាំទ្រខ្លាំងក្លាតាមការចង់បានរបស់ខ្លួនឡើយ។
បន្ទាប់ពីការព្យាយាមជាច្រើនលើកច្រើនសារ នៅក្នុងការរៀបចំបាតុកម្មប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាល និងការបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍ ក៏ដូចជាចលនាផ្សេងៗ ដែលចុងក្រោយនេះគឺ ចលនាដែលអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងហៅថា “ចលនាជាតិតស៊ូ” មិនបានសម្រេច ពេលនេះក្រុមអ្នកនយោបាយនៅក្រៅប្រទេសបានបំផុសពាក្យ “ផ្ការីក” ស្ទើនៅគ្រប់សារនយោបាយដែលខ្លួនបានលើកឡើង។ “ផ្ការីក” ដែលលោក សម រង្ស៊ី ចង់បាននោះ ទំនងជាការចង់សាកល្បងរុញចលនាខាងក្នុងឱ្យងើបឡើងប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាល បន្ទាប់ពីបរាជ័យនៃការរៀបចំបាតុកម្មជាបន្តបន្ទាប់នៅបរទេស ដោយពុំសម្រេចបានតាមការចង់បានរបស់ខ្លួន។ បើពិនិត្យមើលចេតនារបស់អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ពាក្យ “ផ្ការីក” នេះ គឺលោកហាក់ចង់រុញបញ្ឆេះចរន្តខឹងស្អប់រដ្ឋាភិបាលពីផ្ទៃក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈការព្យាយាមញុះញង់ ប្រតិដ្ឋហេតុការណ៍ បំភ័ន្តមតិមហាជនដោយបង្វែរបញ្ហាមួយចំនួនដែលកំពុងកើតមានឡើងថាជាកំហុសទាំងស្រុងបង្កឡើងដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីឈានទៅបំផុសបំផុលការឈឺចាប់នឹងបញ្ហាសង្គម និងស្មារតីជាតិនិយមជ្រុល ក្រោកឡើងប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ បន្ថែមពីនេះ សារ “ផ្ការីក” របស់លោក សម រង្ស៊ី ក៏ទំនងជាធ្វើឡើងដើម្បីព្យាយាមញុះញង់ បំបែកបំបាក់ បង្កភាពមិនទុកចិត្តក្នុងរង្វង់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាច និងរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី សារញុះញង់នេះ ហាក់ដូចជាមិនបានទទួលផលតាមការចង់បានរបស់លោក សម រង្ស៊ី ទាល់តែសោះ ព្រោះគេអាចពិចារណាបានយ៉ាងងាយថា ប្រសិនបើរឿងនេះជាការពិតមែននោះ លោក សម រង្ស៊ី ច្បាស់ជាព្យាយាមបិទបាំង និងការពារកុំឱ្យមានការលេចឮឬមានការសង្ស័យថា សមាសភាពដែលគាំទ្រឬចូលរួមនៅក្នុងមហិច្ឆតាចង់បានអំណាចរបស់លោក សម រង្ស៊ី នៅក្នុងជួរគណបក្សកាន់អំណាច ឬរាជរដ្ឋាភិបាលជាក់ជាមិនខាន តែផ្ទុយទៅវិញលោកបានព្យាយាមប្រើប្រាស់សារដើម្បីឱ្យមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច ជឿជាក់ថានេះជាការពិតទៅវិញ។ នេះហាក់បីដូចជា លោក សម រង្ស៊ី ស្រមើលស្រមៃខ្លាំងពេកនៅក្នុងការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ រហូតដល់ចេញចំណុចខ្សោយដែលងាយគេមើលឃើញនៅលើគោកដូច្នេះ។
ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ន “ផ្ការីក” ដែលលោក សម រង្ស៊ី ប្រាថ្នាចង់បានក្នុងទម្រង់ជាបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពិតជាមិនមែនជាផ្ការីក ដែលប្រទេសនិងប្រជាជនកម្ពុជាចង់មើលឃើញនោះទេ ព្រោះចាប់តាំងពីការប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយរបស់លោក សម រង្ស៊ី រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន រាស្ត្រខ្មែរហាក់ពុំធ្លាប់មើលឃើញតួអង្គអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ លះបង់នូវសេចក្ដីសុខ និងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីប្រទេសនិងប្រជាជនខ្មែរ ក្រៅតែពីមហិច្ឆតាចង់បានអំណាចរបស់ខ្លួននោះឡើយ រាប់ចាប់តាំងពីព្រឹត្តិការណ៍ដកបង្គោលព្រំដែន ហើយរត់ចោលស្រុករួចទុកឱ្យពលរដ្ឋដែលខ្លួនបានទាញឱ្យជាប់ពាក់ព័ន្ធ ត្រូវកាត់ទោស, ការអំពាវនាវឱ្យបរទេសដាក់ទណ្ឌកម្មប្រទេសជាតិខ្លួន, ការរុញច្រានបាតុកម្មទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែកម្មករឱ្យវិវត្តទៅជាកុប្បកម្មយ៉ាងហិង្សានៅផ្លូវវេងស្រេង, ការរៀបចំរុញច្រានបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ ឱ្យវិវត្តទៅជាបាតុកម្មទាមទារទម្លាក់រាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ តែលាក់គោលបំណងពិតប្រាកដគឺ ដើម្បីតថ្លៃតំណែងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋសភា, ការបំផុសព្រឹត្តិការណ៍វិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ និងគម្រោងបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ (CLV-DTA) ដែលបង្កប់នូវចេតនាចង់ផ្ដួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ការមើលឃើញកាន់តែច្បាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ អំពីចេតនានយោបាយទុច្ចរឹតចំពោះប្រទេសជាតិពីសំណាក់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង បានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋលែងមានក្ដីសង្ឃឹម ហើយក៏គ្មានការជឿជាក់បន្ត ទៅលើក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ដែលតែងតែកេងចំណេញពីស្មារតីជាតិនិយមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។ ការណ៍នេះក៏បានក្លាយជាចបសម្រាប់ជីកកប់អាជីពនយោបាយរបស់ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមនៅកម្ពុជា ដែលព្យាយាមបំភ្លៃការពិត ប្រតិដ្ឋហេតុការណ៍ ដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រនិងចូលរួមនៅក្នុងសេនារីយ៉ូដណ្ដើមអំណាចរបស់ខ្លួនផងដែរ ដូចពាក្យចាស់បុរាណពោលថា «ភូតច្រើនចាញ់អាត្មា»។
បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលបានបន្សល់ទុក គឺជាមេរៀនដ៏មានអត្ថន័យបំផុត ដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរត្រូវតែរៀនសូត្រ ចងចាំ និងដាស់តឿនស្មារតីខ្លួនឱ្យបានជាប់ជានិច្ចថា ចាប់តាំងពីក្រោយសម័យអង្គរ ដោយសារតែការបែកបាក់សាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុងរវាងខ្មែរនិងខ្មែរ បានធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិមួយនេះត្រូវបាត់បង់ទឹកដី និងអធិបតេយ្យជាតិជាបន្តបន្ទាប់រៀងមក ហើយគឺជាការហុចឱកាសទៅឱ្យបរទេស អាចចូលលូកលាន់ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្មែរ ត្រួតត្រានិងចាត់ចែងជោគវាសនានៃអ្នកដឹកនាំនិងប្រជាជនខ្មែររហូតស្ទើតែបាត់បង់ឈ្មោះចេញពីផែនទីពិភពលោក។ ជាការពិតណាស់ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ពិតជាឆ្អែតឆ្អន់ហើយនឹងសង្គ្រាមនិងការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងជាតិមិនឈប់ឈរនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ពិសេសសង្គ្រាមស៊ីវិលជាង៣ទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ ដូច្នេះការព្យាយាមបំផុសបំផុលប្រជាពលរដ្ឋឱ្យចូលរួមនៅក្នុងបដិវត្តន៍ដើម្បីបម្រើមហិច្ឆតានយោបាយរបស់ខ្លួន ផ្ដួលរំលំរបបគ្រប់គ្រងមួយ គឺជារឿងដែលមិនអាចទៅរួចឡើយនៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។
នៅចំពោះមុខសភាពការណ៍បច្ចុប្បន្ននៃពិភពលោក ដែលកំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិជាសាកលដូចជា វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ភាពមិនច្បាស់លាស់នៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រថ្មីរបស់មហាអំណាច កំណើនខ្ពស់នៃតម្រូវការសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម ផ្ការីកដែលប្រជាជាតិខ្មែរត្រូវការនាពេលនេះគឺ៖
១. ផ្ការីកចម្រុះពណ៌នៃនយោបាយការបរទេស ដែលកម្ពុជាត្រូវការទំនាក់ទំនងជាមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលហុចផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម ក៏ដូចជាការពង្រឹងតួនាទីរបស់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
២. ផ្ការីកដែលជាផលនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម និងកំណើនជីវភាពប្រជាជន តាមរយៈការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយគាំពារសង្គម និងគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍជាតិប្រកបដោយចីរភាព
៣. ផ្ការីកពិតប្រាកដនៅក្នុងចិត្តប្រជាជន នៅក្នុងបរិយាកាសអំណោយផលនៃសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាពសង្គម សន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ
៤. ផ្ការីកដែលតំណាងដោយការរស់នៅសុដុមនីយកម្មរវាងគ្នានឹងគ្នា រវាងខ្មែរគ្រប់និន្នាការនយោបាយ សាសនា វប្បធម៌ និងគ្រប់វណ្ណៈ/សាវតាសង្គម ជាជាងការសាបព្រោះមនោគមវិជ្ជាដែលធ្វើឱ្យខ្មែរស្អប់ខ្ពើមគ្នា មើលគ្នាក្នុងភាពជាសត្រូវ ប្រកាន់បក្ខពួកឬពណ៌សម្បុរនយោបាយ។
ជារួម ទាំងអ្នកនយោបាយ និងពលរដ្ឋ សុទ្ធសឹងតែមានកាតព្វកិច្ចចូលរួមចំណែកជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម ជាជាងការដុតបញ្ឆេះផ្ទះខ្លួនឯង ដើម្បីតែផលប្រយោជន៍សួនតួរបស់ខ្លួន ព្រោះប្រទេសជាតិនេះគឺជាផ្ទះ និងជាមាតុភូមិរបស់យើងជាជនជាតិខ្មែរទាំងអស់គ្នា។ ដូចបានលើកឡើងខាងលើ មេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្រៀនយើងយ៉ាងច្បាស់ថា នៅពេលដែលខ្មែរបែកបាក់ បរទេសតែងតែឆ្លៀតលូកដៃចូលកកូរកកាយកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្មែរ ហើយពិតជាមិនអាចមានឱកាសនាំប្រទេសជាតិឈានឆ្ពោះទៅការរីកចម្រើនបានឡើយ។ ការផ្លាស់ប្ដូរអំណាចតាមរយៈការធ្វើបដិវត្តន៍ គឺជារឿងដែលត្រូវចៀសវាងឱ្យខាងតែបាន ព្រោះសង្គ្រាមងាយនឹងបង្កើត តែពិបាកនឹងបញ្ចប់ ហើយនឹងនាំមកនូវមហន្តរាយដ៏ធំធេងសម្រាប់ប្រជាជាតិទាំងមូល។ លើសពីនេះទៅទៀត អ្នកនយោបាយខ្មែរគ្រប់រូប ក៏គួរតែចាប់ភ្លឹក នឹកឈ្វេងយល់ថា ដូនតាខ្មែរបានបន្សល់នូវកេរដំណែលដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ឱ្យយើងជាអ្នកជំនាន់ក្រោយ ដូច្នេះយើងគួរតែបន្សល់នូវស្នាដៃនិងសមិទ្ធផលសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយដូចគ្នាដែរ ដូចពាក្យចាស់ពោលថា «ទូកទៅកំពុងនៅ» ចៀសវាងត្រូវអ្នកជំនាន់ក្រោយស្ដីបន្ទោសនិងចាត់ទុកជាគំរូអាក្រក់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ៕
ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌជាពិធីបុណ្យមួយក្នុងចំណោមពិធីបុណ្យធំៗនៃព្រះរាជពិធីទា្វរទសមាស។ ប្រជាជនខ្មែរទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាតាំងពីបុរាណរៀងមក (ពុំដឹងពេលណាច្បាស់លាស់) តែងតែនាំគ្នាប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះមិនដែលអ...
ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 19 តុលា 2023 ម៉ោង 03:29 PM
នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។Pali: Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhasa .Honour to the Exalted One! The Arahant, the Supremely Awakened One!ប្រែថា៖រីកិរិយានមស្ការថ្វាយបង្គំនៃយើងខ្ញ...
ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 02:44 PM
ចាប់តាំងពីសម័យដើមនៃប្រវត្តិសាស្ត្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ឥទ្ធិពលនៃព្រលឹងមាតាធិបតេយ្យ បានរស់រវើកនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ទោះបីកាលៈទេសៈខ្លះបានធ្លាក់ចុះឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនក៏ដោយ។ ព្រលឹងមាតាធិបតេយ្យដែលមានក្នុង...
ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 02:19 PM
លោកសាស្ដ្រាចារ្យ សាមុយអែលសាន់ ជាសេដ្ឋវិទូអាម៉េរិក បានឱ្យនិយមន័យថា៖“សេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា ជាការសិក្សា អំពីវិធីដែលមនុស្ស និងសង្គមជ្រើសរើស ដោយប្រើ ឬមិនប្រើលុយកាក់ដើម្បីប្រើប្រាស់ធនធានផលិតផលកម្រ ទៅផលិតទំនិញផ្...
ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 07:39 AM
បច្ចុប្បន្ននេះ វិទ្យាសាស្ដ្របច្ចេកវិទ្យា មានការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងនៅលើពិភពលោក។ប្រទេសទាំងអស់ មានវប្បធម៌ផ្សេងៗគ្នា តែហាក់ដូចជានៅជាមួយគ្នា ព្រោះតែបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនេះឯង។ ដូច្នេះ ឥទ្ធិពលវប្បធម៌ មានចរន្តឆ្...
ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 07:24 AM
Since Prime Minister Hun Manet was appointed as the country's new leader, US Ambassador to Cambodia Patrick Murphy has been actively holding meetings with important figures in Cambodia. He has also ha...
ថ្ងៃពុធ, 04 តុលា 2023 ម៉ោង 03:18 PM