រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជារៀបចំសន្និសីទអន្តរជាតិ ស្ដីពី «ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា : កម្ពុជានៅក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ៧ កើត ខែកត្ដិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំសន្និសីទអន្តរជាតិ ស្ដីពី «ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា : កម្ពុជានៅក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង» ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្ដម វង្ស៊ី វិស្សុត ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រចាំការ រដ្ឋមន្ត្រីទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។

ក្នុងឱកាសថ្លែងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ ​ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់ថា សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពី «ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា : កម្ពុជាក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង» ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុងគោលបំណងចំនួន៨រួមមាន៖

១- ស្វែងរកធាតុចូលពីអ្នកជំនាញជាតិនិងអន្ដរជាតិ ដើម្បីឱ្យអត្ថបទដែលបានសរសេររួចហើយបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយពាក់ព័ន្ធនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា

២- ពង្រឹងនិងការពារនិរន្តរភាពនៃការស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា  

៣- បញ្ជ្រាបចំណេះដឹងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរទៅដល់អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ សិស្ស និស្សិត សាធារណជន និងយុវជនឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់ អំពីប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជាជាពិសេសក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង

៤- លើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និងកសាងបណ្តាញប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា ក្នុងចំណោមអ្នកស្រាវជ្រាវជាតិនិងអន្តរជាតិ

៥- ពិនិត្យទស្សនៈផ្សេងគ្នាលើប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង

៦- ពង្រឹងនិងជំរុញការស្រាវជ្រាវប្រកបដោយនិរន្តរភាពលើប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រទេសកម្ពុជា

៧- រួមចំណែកក្នុងជំរុញការសិក្សាប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ

៨- ផ្ទៀងផ្ទាត់ខ្លឹមសារនិងទិន្នន័យអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែររវាងអ្នកស្រាវជ្រាវមកពីប្រភពនានា។

សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពី «ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា : កម្ពុជាក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង» ត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅសាលមហោស្រពអគារខេមរវិទូនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដោយរៀបចំឡើងចំនួនមួយថ្ងៃកន្លះ ដោយចាប់ផ្តើមនាព្រឹកថ្ងៃទី៧ពេញមួយថ្ងៃនិងនៅថ្ងៃទី៨ចំនួនមួយពេលព្រឹកដោយចែកចេញជា៣ ប្រធានបទរងរួមមាន៖ ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីឆ្នាំ១៨៤៥-១៨៦៣​, ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីឆ្នាំ១៨៦៣-១៩០៤ និងព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីឆ្នាំ១៩០៤-១៩៥៣ ដោយមានការអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់វាគ្មិនជំនាញដែលជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ អញ្ជើញមកពីបណ្ដាប្រទេសនានាដូចជា ប្រទេសបារាំង សហរដ្ឋអាម៉េរិក          សហព័ន្ធរុស្ស៊ី ឡាវ និងអូស្ត្រាលី ជាដើម។

នៅក្នុងប្រធានបទទី១ ស្ដីពី «ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីឆ្នាំ១៨៤៥-១៨៦៣​» មានវាគ្មិនចំនួន៣រូបគឺ៖

- ឯកអគ្គរដ្ឋទូត Julio A. Jeldres  អ្នកឯកទេសប្រវត្តិសាស្ត្រការទូតរបស់កម្ពុជា និងជាអតីតលេខារបស់សម្ដេចព្រះនរោត្ដមសីហនុ និងជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ Griffith University ប្រទេសអូស្ត្រាលី

- លោកបណ្ឌិត តឹក ម៉េង អ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

- លោកបណ្ឌិត Dmitry MOSYAKOV ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលអាស៊ីអាគ្នេយ៍ អូស្ត្រាលី និងអូសេអានី នៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាបូព៌ា នៃបណ្ឌិត្យវិទ្យាសាស្ត្ររុស្ស៊ី

នៅក្នុងប្រធានបទទី២ ស្ដីពី «ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីឆ្នាំ១៨៦៣-១៩០៤​» មានវាគ្មិនចំនួន៤រូបគឺ៖

- លោកបណ្ឌិត ជិន សុជាតិ ប្រធានស្ដីទីនាយកដ្ឋាននៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាចិន នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

- លោកសាស្ត្រាចារ្យ Bernard Cohen ប្រធានក្រុមស្រាវជ្រាវមូលដ្ឋានទិន្នន័យអង្គរ

- សាស្ត្រាចារ្យ Leszek Buszynski អ្នកជំនាញនយោបាយកម្ពុជា នៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី

- សាស្ត្រាចារ្យ Kenton Clymer អ្នកនិពន្ធសៀវភៅ ស្ដីពី “ទំនាក់ទំនងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៦៩-២០០០៖ ទំនាក់ទំនងដែលមានបញ្ហា” និងសៀវភៅជាច្រើនទៀតអញ្ជើញមកពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក

នៅក្នុងប្រធានបទទី៣ ស្ដីពី «ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីឆ្នាំ១៩០៤-១៩៥៣» មានវាគ្មិនចំនួន៤រូបគឺ៖

- ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ជូ ច័ន្ទដារី  ទីប្រឹក្សារាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

- លោកសាស្ត្រាចារ្យ Carlyle Thayer  សាស្ត្រាចារ្យនៃសាលាមនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម UNSW Canberra ប្រទេសអូស្ត្រាលី

- បណ្ឌិត SomSoupha XaYaVong  អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវពីបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចឡាវ

- ឯកឧត្ដម Blaise Kilian  សហនាយក SOSORO នៃសារមន្ទីរព្រះស្រីឦសាន្តវរ្ម័ន។

សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពី «ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា : កម្ពុជាក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង» មានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ មន្ត្រីរាជការ ព្រះសង្ឃ និស្សិត និងសាធារណជន សរុប ៥១៣ អង្គ/នាក់ ដោយមានការជជែកពិភាក្សា ដោះដូរយោបល់ និងវេទិកាសំណួរចម្លើយយ៉ាងផុសផុល៕

RAC Media | នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 07 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 01:28 PM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ ការវិលមកកាន់តំណែងជាថ្មីរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងនាំមកនូវការផ្លាស់ប្ដូរដ៏ធំជាថ្មីទៀតចំពោះសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយពិភពលោក

          នៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ជាថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី​សហ​រដ្ឋអាម៉េរិក ដែលបេក្ខជនលេចធ្លោមកពីគណបក្សធំៗទាំងពីរគឺ លោក ដូណាល់ ត្រាំ បេក្ខភាពប្រធានាធិបតីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ និងលោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស បេក្ខ​ភាព​ប្រធានាធិបតី​គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ។ យោងតាមលទ្ធផលនៃការរាប់សន្លឹក​ឆ្នោត​កំពុង​តែ​បន្ត លោកដូណាល់ត្រាំបានទទួលបានសម្លេងគាំទ្រយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ដែលការណ៍នេះ​បង្ហាញថាលោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងវិលមកកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីទី៤៧ របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក​នៅក្នុងអាណត្តិដឹកនាំទីពីររបស់លោក​។

          លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានបង្ហាញនូវទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗចំនួនដែលឆ្លុះបញ្ចាំងដោយបញ្ហាផ្សេងៗរបស់ពិភពលោក និងនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិកផ្ទាល់។ សម្រាប់បញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកគឺ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាអតិផរណាក្នុងស្រុក ដែលជាវិ​បត្តិអូសបន្លាយមកពីការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ និងសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ដែលបានធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិកទទួល​រងនូវផលវិបាកដូចគ្នានឹងបណ្ដាប្រទេសដទៃទៀតផងដែរ។ បញ្ហានេះ បានកើតឡើងនៅក្នុង​អាណត្តិដឹកនាំនៃរដ្ឋបាលលោក ចូ បៃដិន ជាប្រធានាធិបតី និងលោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស ជាអនុប្រធានាធិបតី ដែលមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ជាហេតុធ្វើឱ្យលោក ដូណាល់ ត្រាំ មានប្រៀបខាងប្រជាប្រិយភាពនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ។ បន្ថែមពីនេះ បញ្ហាអន្តោប្រវេសន៍ និងអត្រាគ្មានការងារធ្វើនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក គឺជាប្រធានបទពីរដែលបង្កការប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍បុគ្គលផ្ទាល់របស់​ពលរដ្ឋសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលមានការលំបាកនៅក្នុងការស្វែងរកការងារធ្វើ ជាហេតុនាំទៅ​ដល់ការដាក់បន្ទុកទៅលើការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមិនអាចដោះស្រាយ​បញ្ហាទាំងនេះបាន។

          ស្របពេលដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកកំពុងជួបប្រទះនឹងវិបត្តិខាងលើនេះ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលជាបេក្ខភាពប្រធានាធិបតីមកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ នៅតែបង្ហាញអំពីជំហរ​គាំពារនិយមចំពោះផលប្រយោជន៍សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលលោកធ្លាប់បានអនុវត្តគោលនយោបាយអាម៉េរិកជាចម្បង គឺជាគុណសម្បត្តិមួយដែលទាក់ទាញទឹកចិត្តរបស់ពលរដ្ឋ​អាម៉េរិក ជំរុញបង្កើតជាស្ថានភាពពុះកញ្ជ្រោលនៃស្មារតីជាតិនិយមរបស់អាម៉េរិក ការពារ​ផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋអាម៉េរិកនៅចំពោះមុខវិបត្តិដែលកើតមានឡើង។ ជាមួយគ្នានេះដែរ ករណីប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតមិនបានសម្រេចទៅលើលោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏អាចជាចំណែកមួយ​នៃការទទួលបានជ័យជម្នះរបស់បេក្ខភាពប្រធានាធិបតីគណបក្សសាធារណរដ្ឋផងដែរ ព្រោះ​ទោះជារឿងនេះគឺជាការរៀបចំដោយភាគីណាមួយក៏ដោយក្ដី ពលរដ្ឋអាម៉េរិកពិតជា​ដាក់បន្ទុកអំពីភាពទន់ខ្សោយ នៃការដឹកនាំរបស់រដ្ឋបាលលោក ចូ បៃដិន និងលោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស ដែលបណ្ដោយឱ្យមានការបាញ់ប្រហារទៅលើបេក្ខជនប្រធានាធិបតីរបស់ប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ។

          បន្ថែមពីលើនេះ ពលរដ្ឋអាម៉េរិកពិតជាបានមើលឃើញថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋបាល​លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចនូវការជំរុញកំណើន​សេដ្ឋកិច្ច និងកំណើនការងារយ៉ាងពិតប្រាកដនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក គឺជាលក្ខណៈសម្បត្តិវាយតម្លៃមួយបន្ថែមទៀត សម្រាប់អ្នកបោះឆ្នោត​អាម៉េរិក ដែលត្រូវការមេដឹក​នាំ​ដែលអាចដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតមានឡើង​នៅចំពោះមុខនេះបាន។ លើសពីនេះ នៅក្នុងទិដ្ឋ​ភាពមួយជ្រុងទៀតនោះគឺ លោក ដូណាល់ ត្រាំ គឺជាមេដឹកនាំដែលមានការសម្រេចចិត្ត​ដាច់​ដោយឡែកមួយ ដែលធ្វើឱ្យដៃគូរបស់លោក ពិបាកនៅក្នុងការប៉ាន់ស្មានអំពីការដឹកនាំរបស់​របស់លោក ដែលជាគុណសម្បត្តិសម្រាប់ភាពជាអ្នកដឹកនាំនៃប្រទេសមហាអំណាចពិភព​លោកមួយនេះ ហើយពលរដ្ឋអាម៉េរិកក៏ប្រហែលជាមានការរំពឹងទៅលើការដឹកនាំរបស់​លោក ដូណាល់ ត្រាំ នៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាធំៗនៅក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ជាជាងលើការ​ដឹកនាំរបស់លោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងរដ្ឋបាលដឹកនាំរបស់លោក ចូ បៃដិន។

          ជាការកត់សម្គាល់មួយទៀតផងដែរ ថ្វីដ្បិតតែសហរដ្ឋអាម៉េរិកជាមហាអំណាច​ទីមួយ និងជាមហាអំណាចប្រជាធិបតេយ្យក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាម៉េរិក ហាក់ពុំទាន់ទទួលបាន​នៅឡើយទេនូវប្រធានាធិបតីស្ត្រីជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ព្រោះ នៅសហ​រដ្ឋអាម៉េរិកបច្ចុប្បន្ន នៅតែមានការរើសអើងចំពោះស្ត្រីភេទនៅឡើយ ខណៈដែលប្រធាន​បទធំៗលើពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន ត្រូវការមេដឹកនាំពិភពលោក ដែលមានការសម្រេចចិត្តមោះមុត និងមាំទាំ ប៉ុន្តែលោកស្រី ខាម៉ាឡា ហារីស ពុំបានបង្ហាញសញ្ញាណឥរិយាបថនយោបាយ​ណាមួយដែលគូសបញ្ជាក់អំពីឆន្ទៈមុតមាំនៅក្នុងដឹកនាំប្រទេស និងការដោះស្រាយបញ្ហា​ជាសាកលក្នុងនាមជាប្រទេសក្បាលម៉ាស៊ីនពិភពលោកនៅឡើយនោះដែរ។

          មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ បើយោងតាមការស្ទង់មតិនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ជ័យជម្នះរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏ទទួលបានពីគាំទ្រពីសំណាក់យុវជននៅសហរដ្ឋអាម៉េរិកផងដែរ ព្រោះសារនយោបាយដែលលោកបានលើកឡើង ចាក់ចំបេះដូងរបស់យុវជន ដូចជាការសន្យាដោះស្រាយបញ្ហាអន្តោប្រវេសន៍ ការដោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច អតិផរណា ភាពគ្មាន​ការងារធ្វើ និងការដោះស្រាយសំណុំរឿងនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ក៏ដូចជាការបញ្ចប់សង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនផងដែរ។

          ចំពោះការវិលត្រឡប់មកកាន់តំណែងជាថ្មីរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុងឋានៈជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក អ្វីដែលលោកបានសន្យាថានឹងធ្វើដំបូងគេ ក្នុងតំណែងជាប្រធានាធិបតីនោះគឺ ការដោះស្រាយបញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍ ដែលជាប្រធានបទក្ដៅមួយនៅក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួន ដោយលោកបានចោទថា បានបង្កនូវបញ្ហា​អសន្តិសុខ បញ្ហាសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងធ្វើឱ្យបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋនិងយុវជនអាម៉េរិកដូចជាងការដណ្ដើមការងាររបស់ពលរដ្ឋសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ បន្ថែមពីនេះ រដ្ឋបាលរបស់លោក​ ដូណាល់ ត្រាំ ក៏ទំនងជាងនឹងចេញក្រឹត្យដោះលែងក្រុមកុបករ ដែលមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត ហើយបានចូលរួមនៅក្នុង​ការ​វាយ​ប្រហារ​លើវិមាន Capitol របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកដូចដែលលោកធ្លាប់បានសន្យានោះផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ នៅក្នុងនយោបាយការបរទេស រដ្ឋបាលសហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលនឹងបន្តប្រកាន់យកនយោបាយអាម៉េរិកជាចម្បងនេះ ក៏​នឹងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសម្ព័ន្ធមិត្ត ពិសេសសមាជិកអង្គការណាតូ នឹងប្រឈម​ភាពរងារឡើងវិញ ដូចកាលពីអាណត្តិទី១នៃការដឹកនាំរបស់លោក ដែលនឹងធ្វើឱ្យប្រទេសជាសមាជិកអង្គការនេះ លែងទុកចិត្តសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ សហរដ្ឋអាម៉េរិករបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ពិតជានឹងអាចលះបង់កាតព្វកិច្ចអនុវត្តតាមមាត្រា ៥ នៃសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់ទិក​ខាងជើង ដែលចែងអំពីការការពារគ្នាទៅវិញទៅមកនោះ ព្រោះសម្រាប់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក គឺជាអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលលោកត្រូវគិតគូរ។ មេដឹកនាំសហរដ្ឋអាម៉េរិករូបនេះ ពិតជានឹងគ្មានចេតនាចង់ចំណាយថវិកាកម្រិតណាមួយ ដើម្បីការពារសម្ព័ន្ធភាពអាម៉េរិក​នោះទេ ដែលនេះនឹងធ្វើឱ្យអង្គការអន្តរទ្វីបមួយនេះ បាត់​បង់លំនឹងរបស់ខ្លួនសារជាថ្មី ខណៈដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកគឺជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំ និងជាអ្នកសម្រេចចិត្តដ៏សំខាន់នៅក្នុងអង្គការយោធាមួយនេះ។

          បន្ថែមពីលើនេះ សំណុំរឿងអ៊ុយក្រែន ដែលជាប្រធានបទក្ដៅសម្រាប់ពិភពលោក នឹងត្រូវប្រែប្រួលស្ថានការណ៍ទាំងស្រុង ដោយសារតែលោក ដូណាល់ ត្រាំ ធ្លាប់លើកឡើង​ជាញឹកញាប់ថា នៅពេលដែលលោកឡើងកាន់តំណែងជាថ្មី លោកនឹងបញ្ឈប់នូវការគាំទ្រដល់អ៊ុយក្រែន នៅក្នុងសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ី ហើយសម្ដីនេះ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ពិតជានឹងអាចសម្រេចដូចការអះអាងពិតមែន ព្រោះលោកធ្លាក់លើកឡើងហើយថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានចំណាយថវិកាយ៉ាងច្រើនទៅលើសង្គ្រាម ដែលលោកយល់ថាមិនមែនជាការការពារផលប្រយោជន៍​សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ លោកថែមទាំងធ្លាប់អះអាងថា “លោក វ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី ពូកែ​ធ្វើ​ជំនួញជាងគេនៅលើពិភពលោកនេះ ព្រោះតែ​រាល់​លើក, ឱ្យតែនៅពេល​លោក ហ្សេឡេនស្គី ធ្វើ​ដំណើរ​មក​សហរដ្ឋអាមេរិក​ម្តងៗ, តែងតែ​ត្រឡប់​ទៅវិញ ជាមួយនឹងថវិការាប់ពាន់លានដុល្លារ” ដែលត្រង់ចំណុចនេះ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ទំនង​ជាយល់ឃើញថា ជាការកេងចំណេញលើសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងកេងចំណេញលើពលរដ្ឋអាម៉េរិក​។ ហេតុនេះហើយ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ពិតជានឹងស្វែងរកលទ្ធភាពដើម្បីបិទបញ្ចប់សង្គ្រាមមួយនេះ បើទោះបីជាការសម្រេចចិត្តរបស់អាម៉េរិក ជារឿងរបស់អាម៉េរិកផ្ទាល់ក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមនេះបាន លុះត្រាតែការសម្រេចចិត្តបញ្ឈប់សង្គ្រាមនេះ ស្របទៅនឹងការចង់បានរបស់រុស្ស៊ីផងដែរ។ ប្រការនេះ នឹងធ្វើឱ្យមេដឹកនាំអ៊ុយក្រែន ត្រូវ​រងភាពរងារយ៉ាងខ្លាំង ក៏ដូចជាការខាតបង់សម្រាប់អ៊ុយក្រែនទាំងមូល៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃពុធ, 06 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:35 PM

ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ទទួលជួបជាមួយលោក ឆៃ យ៉ុងឈីង ប្រធានក្រុមហ៊ុន ហង់ចូវ ម៉ូហ្កង់ តិចណូឡូជី (Hangzhou Mogong Technology Co., Ltd.)

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការ​នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជំនួបជាមួយលោក ឆៃ យ៉ុងឈីង ប្រធានក្រុមហ៊ុន ហង់ចូវ ម៉ូហ្កង់ តិចណូឡូជី (Hangzhou Mogong Technology Co., Ltd.) ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅខេត្តហ្សឺជាំង ប្រទេសចិន ដែលបានបង្ហាញជូនពីផលិតអេឡិចត្រូនិកប្រភេទ ថេប្លេតប្រើប្រាស់ជំនួយដល់ការសិក្សាភាសាចិនសម្រាប់ជនបរទេស។ 

នៅក្នុងជំនួបនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន យុវជនកម្ពុជា កំពុងមានចំណាប់អារម្មណ៍រៀនភាសាចិនយ៉ាងផុសផុល ហើយការបង្រៀនភាសាចិននេះ ជាកម្មវិធីមួយដែលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា កំពុងបណ្ដុះបណ្ដាលតាមរយៈវិទ្យាស្ថានខុងជឺ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ ឆ្លើយតបទៅនឹងការបង្ហាញនូវឧបករណ៍អេឡិកត្រូនិក ដែលអាចប្រើជាជំនួយសម្រាប់សិក្សាភាសាចិនចាប់ពីថ្នាក់ដំបូង រហូតដល់ភាសាក្នុងកម្រិតខ្ពស់ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានចាប់អារម្មណ៍លើកម្មវិធីដែលរៀបចំឡើង មានភាពងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកសិក្សាគ្រប់វ័យ ហើយក៏អាចជួយឱ្យអ្នករៀន​ស្វែងយល់បន្ថែមពីវប្បធម៌បុរាណចិន តាមសម័យកាលផ្សេងៗជាច្រើន។ 

លោក ឆៃ យ៉ុងឈឺង បានបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន ឧបករណ៍នេះ នៅពឹងផ្អែកលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត តែទោះយ៉ាងណា  ក្រុមហ៊ុន បានគិតពីស្ថានភាពនៃប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតផ្សេងៗពីគ្នាតាមតំបន់ ហើយបាននិងកំពុងអភិវឌ្ឍបញ្ចូលនូវកម្មវិធីជំនួយការសិក្សាពេញលេញ សម្រាប់សម្រួលដល់សិស្សរៀននៅតាមតំបន់ដែលមិនមានប្រព័ន្ធអ៊ិនធឺណិត។ បញ្ហានេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ថានឹងរឹតតែងាយស្រួលកាន់តែខ្លាំង សម្រាប់សិស្សានុសិស្សប្រើប្រាស់នៅតាមបណ្ដាខេត្តឆ្ងាយនៅកម្ពុជា។

សូមបញ្ជាក់ថា លោក ឆៃ យ៉ុងឈីង ជាជនពិការជើងទាំងសងខាង តែលោកមានភាពឈ្លាសវៃ ជាអ្នកតស៊ូក្នុងជីវិតការងារ និងបានដឹកនាំក្រុមហ៊ុន ហង់ចូវ ម៉ូហ្កង់ តិចណូឡូជី ទទួលបានជោគជ័យក្នុងវិស័យអេឡិចត្រូនិក៕

RAC Media

  ថ្ងៃអង្គារ, 05 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:12 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ទទួលជួបពិភាក្សាការងារជាមួយនឹងប្រតិភូសាកលវិទ្យាល័យYunnan Minzu នៃខេត្តយូណាន សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដឹកនាំដោយលោកសាស្ត្រាចារ្យ Yin Shitang

នៅរសៀលអង្គារ ៥ កើត ខែកត្ដិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច  ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបជាមួយនឹងប្រតិភូសាកលវិទ្យាល័យYunnan Minzu នៃខេត្តយូណាន សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដឹកនាំដោយលោកសាស្ត្រាចារ្យ Yin Shitang សាកលវិទ្យាធិការរង សាកលវិទ្យាល័យYunnan Minzu ដើម្បីពិភាក្សាការងារ ព្រមទាំងពង្រឹងនិងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសាកលវិទ្យាល័យYunnan Minzu និងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ជាលទ្ធផល ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពសិក្សាលទ្ធភាពនៅក្នុងការធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទៅលើ៖

១- ការរៀបចំគម្រោងសិក្សាស្រាវជ្រាវរួមគ្នា

២- ការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈរួមគ្នា

៣- ការរៀបចំសិក្ខាសាលារួមគ្នា៕

  ថ្ងៃអង្គារ, 05 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:00 PM

ការបើកការដ្ឋានកសាងផ្លូវក្រវាត់ព្រំដែន៖ រដ្ឋាភិបាលបានប្រែក្លាយការចូលរួមក្នុងន័យមនសិកាជាតិរបស់ពលរដ្ឋ ទៅជាសមិទ្ធផលជាក់ស្ដែងពិតប្រាកដ

ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ

          ក្រោយរាជរដ្ឋាភិបាល បានបិទបញ្ចប់ការទទួលថវិកានៅក្នុងគម្រោងកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែន កងវិស្វកម្មនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ បានកសាងផ្លូវខ្សែក្រវាត់ព្រំដែនប្រវែង ២៥០ គ.ម. ដោយប្រើប្រាស់ថវិកាបានមកពីមូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធព្រំដែនខាងលើនេះ ផ្តោតលើផ្លូវខ្សែក្រវាត់ព្រំដែននេះ និងបានធ្វើទ្បើងក្នុងខេត្តចំនួន ២ គឺ ខេត្តមណ្ឌលគិរី ប្រវែងប្រមាណ ១៤៧,៥២ គ.ម. និងខេត្តរតនគិរី ប្រវែងប្រមាណ ១០២,៤៩ គ.ម.។

          ការប្រកាសបង្កើតមូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធព្រំដែននេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបើកទូលាយអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ស្រទាប់ គ្រប់និន្នាការ ដែលមានចិត្តស្រឡាញ់និងស្នេហាជាតិពិតប្រាកដ បានចូលរួមជាមួយគ្នាដើម្បីបុព្វហេតុកសាងជាតិ ដែលគិតដល់ថ្ងៃបិទបញ្ចប់ មូលនិធិទទួលបានថវិការហូតដល់ ២៧លានដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ នេះគឺជាឱកាសដែលបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលមានទឹកចិត្តនិងមនសិកាស្នេហាជាតិពិតប្រាកដ អាចចូលរួមជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាន។ បន្ថែមពីនេះ ក្រៅពីបានផ្ដល់ឱកាសឱ្យមានការចូលរួមដោយទូលាយ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ថែមទាំងបានប្រែក្លាយថវិកានៃមូលនិធិនេះ អភិវឌ្ឍឱ្យចេញជាសមិទ្ធផលជាក់ស្ដែង ដូចដែលខ្លួនបានប្រកាសនិងសន្យាចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ ផ្ដល់ភាពកក់ក្ដៅ និងការពេញចិត្តសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលចូលរួមថវិការបស់ខ្លួននៅក្នុងមូលនិធិនេះ។

          សម្រាប់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលបានចូលរួមនៅក្នុងមូលនិធិនេះ ពិតជាបានក្លាយទៅជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិទឹកដីយ៉ាងពិតប្រាកដ ព្រោះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ពិសេសផ្លូវថ្នល់ដែលត្រូវបានកសាងនេះ មានចំណែកនៃការចូលរួមរបស់ពួកគាត់ បើទោះបីជាថវិកាតិចឬច្រើន ប៉ុន្តែសុទ្ធសឹងតែជាការចូលរួមចំណែកប្រកបដោយស្មារតីជាតិតែមួយ។ នៅពេលដែលផ្លូវខ្សែក្រវាត់ព្រំដែននេះកសាងរួចរាល់ ហើយពលរដ្ឋដែលបានចូលរួមនៅក្នុងមូលនិធិនេះបានធ្វើដំណើរទៅដល់តំបន់ព្រំដែន និងឃើញសមិទ្ធផលដែលកើតចេញពីការចូលរួមរបស់ខ្លួន នោះគឺជាសារដាស់ស្មារតីដ៏​មោះមុតថា ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសជាតិនេះ ពួកគេផ្ទាល់ពិតជាចូលរួមចំណែកតាមលទ្ធភាព និងមនសិកាដែលខ្លួនមាន ហើយពលរដ្ឋខ្មែរគឺពិតជាម្ចាស់ប្រទេស ទាំងនៅក្នុងរូបភាពការអនុវត្តសិទ្ធិជាពលរដ្ឋ ទាំងការចូលរួមចំណែកដោយឆន្ទៈពិតប្រាកដនៅក្នុងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក៏ដូចជាងការចូលរួមចំណែកជំរុញការកសាងប្រទេសជាតិនៅក្នុងរូបភាពផ្សេង​ៗ។

          ការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋនៅក្នុងមូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែននេះ ក៏ជាការផ្ដល់ឱកាសដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្នុងចំណែកចូលរួមការពារទឹកដីតំបន់ព្រំដែន ចូលរួមនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍតំបន់ជាយដែន ដែលផ្សារភ្ជាប់បេះដូងប្រជាពលរដ្ឋនិងប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូលទៅនឹងអធិបតេយ្យជាតិជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ ការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនេះផងដែរ ក៏បានបញ្ជាក់​អំពីទិដ្ឋភាពមួយសម្រាប់ស្មារតីជាតិនិយមរបស់ខ្មែរគឺ នៅពេលដែលមានបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងអធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី និងការការពារប្រទេសជាតិគឺ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់មានស្មារតីរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ និងមានការចូលរួមពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានក៏ដូចជាគ្រប់និន្នាការនយោបាយ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃចន្ទ, 04 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:26 PM

រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាចុះអនុស្សារណៈនៃការយោគយល់គ្នា ស្ដីពី «កិច្ចសហប្រតិបត្តិការស្រាវជ្រាវ និងគម្រោង» ជាមួយនឹងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងសាកលវិទ្យាល័យជាតិសេអ៊ូល នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ

(រាជធានីភ្នំពេញ)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ៤ កើត ខែកត្ដិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានអញ្ជើញចុះអនុស្សារណៈនៃការយោគយល់គ្នា ស្ដីពី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការស្រាវជ្រាវ និងគម្រោង ជាមួយនឹងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងសាកលវិទ្យាល័យជាតិសេអ៊ូល នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នៅទីស្ដីការក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។

អនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នានាឱកាសនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីឈានទៅសម្រេចបាននូវគោលបំណងនៃការសាងសង់ "សាលារៀនទឹកភ្លៀងចំនួន ១ ០០០កន្លែង នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា" ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ស្របតាមគោលការណ៍ណែនាំនៃរបៀបវារៈសកម្មភាពទឹករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ, ផ្ដល់ការអប់រំនិងបណ្ដុះបណ្ដាលបច្ចេកទេសដល់វិស្វករ សាធារណជន និងសិស្សានុសិស្ស ណែនាំការធ្វើនវានុវត្តន៍ផ្នែកបច្ចេកទេស សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមសម្រាប់ការបង្កើតប្រព័ន្ធទឹកភ្លៀងផ្អែកលើសហគមន៍សម្រាប់ការផឹកនៅក្នុងសហគមន៍កម្ពុជា ព្រមទាំងប្រមូលផ្ដុំនិងផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងអំពីអាកាសធាតុសាកល។

ថ្លែងក្នុងឱកាសពិភាក្សានិងចុះអនុស្សរណៈយោគយល់នេះ លោកជំទាវ គឹម សេដ្ឋានី បានថ្លែងថា នេះគឺជាគម្រោងទីមួយនៅកម្ពុជា និងក៏ជាគម្រោងដ៏មានសារៈសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជាផងដែរ ដែលមានលក្ខណៈសមស្របនឹងសភាពការណ៍នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ លោកជំទាវបានគូសបញ្ជាក់ថា កាលពី៥ឆ្នាំមុន សាលារៀននៅតំបន់ខ្ពង់រាបក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានជួបប្រទះនឹងបញ្ហារាំងស្ងួត និងខ្វះទឹកប្រើប្រាស់។ គម្រោងនេះនឹងជាចំណែកមួយក្នុងការទ្រទ្រង់ដល់អាហារូបត្ថម្ភ ពិសេសការផ្ដល់ទឹកស្អាតស្រាប់កុមារកម្ពុជា ដែលនឹងជះឥទ្ធិពលទៅដល់សហគមន៍ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងការពិចារណាអំពីការរក្សាទឹកទុកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផងដែរ។ លោកជំទាវបានមានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើគម្រោងនេះអាចមានលទ្ធភាពនៅក្នុងការពង្រីកការអនុវត្តនៅគ្រប់រាជធានីខេត្ត គឺជាការប្រសើរបំផុត។

បន្ថែមពីនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានថ្លែងអំណរគុណចំពោះលោកជំទាវរដ្ឋលេខាធិការ ដែលបានលើកទឹកចិត្តនិងជំរុញឱ្យមានការផ្សព្វផ្សាយអំពីគម្រោងប្រមូលនិងរក្សាទឹកភ្លៀងទុកសម្រាប់ប្រើប្រាស់នេះ ព្រមទាំងអរគុណដល់លោកសាស្ត្រាចារ្យ Han Mooyoung  និងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដែលបានជ្រើសរើសយកសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ជាគោលដៅអនុវត្តគម្រោងនេះ ព្រោះគឺជាគំនិតផ្ដួចផ្ដើមសម្រាប់ជំរុញឱ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយក្លាយទៅជាអ្នកដឹកនាំដែលគិតគូរទៅដល់ការថែរក្សានិងការពារបរិស្ថាន។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានគូសបញ្ជាក់ថា មនុស្សបានបំផ្លាញបរិស្ថានរហូតដល់ទៅ៥ចំណុចគឺ៖ ប្រទេសរីកចម្រើនជាអ្នកបំផ្លាញធម្មជាតិខ្លាំងជាងគេ ការរស់នៅបែបទំនើបក៏ជាចំណែកមួយដែលបំផ្លាញធម្មជាតិ ការទាញយកធនធានពីធម្មជាតិហួសកម្រិតដែលជាហេតុបណ្ដាលឱ្យមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការសាកល្បងអាវុធីគីមី និងការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធនិងការបង្កសង្គ្រាម សុទ្ធសឹងតែបានចូលរួមបំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរដល់ធម្មជាតិ និងបរិស្ថានពិភពលោក។ ជាមួយគ្នានេះ ​ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា កម្ពុជាក៏ត្រូវសិក្សារៀនសូត្រពីសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ អំពីការថែរក្សានិងអភិរក្សព្រៃឈើនៅក្នុងទីក្រុងផងដែរ ព្រោះនៅពេលដែលនិយាយពីបរិស្ថាន គេត្រូវគិតដល់ជីវិត ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នារាប់ចាប់តាំងពីរជីវៈចម្រុះ និងរុក្ខជាតិ ហើយប្រសិនបើមនុស្សនៅតែបន្តបំផ្លាញបរិស្ថាន មនុស្សក៏មិនអាចរស់នៅលើពិភពលោកនេះបានសុខសាន្តនោះដែរ។

សម្រាប់លោកសាស្ត្រាចារ្យ Han Mooyoung បានសម្ដែងនូវសេចក្ដីសោមនស្សជាខ្លាំងចំពោះការពិភាក្សានិងពិធីចុះអនុស្សរណៈនាព្រឹកនេះ ដោយលោកបានគូសបញ្ជាក់អំពីការចូលរួមចំណែករបស់លោកនាពេលកន្លងមក នៅក្នុងការជួយជំរុញកែប្រែសហគមន៍នៅកម្ពុជា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨មក។ លោកបានរំឭកអំពីការចាប់ផ្ដើមគម្រោងដែលធ្វើឡើងនៅវិទ្យាល័យកំពូល និងការយកចិត្តទុកដាក់របស់វិទ្យាស្ថានមេគង្គអំពីបញ្ហានេះផងដែរ។ លោកបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមអំពីគម្រោងនេះថា គម្រោងនេះមានសារៈសំខាន់ចំនួន៣គឺ 

        ១. ការគ្រប់គ្រង ដែលការប្រមូលផលទឹកភ្លៀង និងការជួយកាត់បន្ថយទឹកជំនន់ ខណៈដែលទឹកភ្លៀងធម្មជាតិមានសារធាតុកខ្វក់តិចតួច។

        ២. ការអប់រំដែលផ្ដោតទៅលើការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការរៀបចំកម្មវិធីសិក្សាឱ្យសិស្សយល់ដឹងអំពីការគ្រប់គ្រងទឹកភ្លៀង និងជំរុញឱ្យសិស្សចូលរួមចំណែកជាមួយសហគមន៍របស់ខ្លួន ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងវិបត្តិអាកាសធាតុនាពេលបច្ចុប្បន្ន។

        ៣. វិធីសាស្រ្តទាក់ទងនឹងវប្បធម៌៖ កម្ពុជានិងកូរ៉េ មានវប្បធម៌នៃការយកឈ្នះលើធម្មជាតិដូចគ្នា។ ដូច្នេះ គម្រោងនេះគឺជាគម្រោងដែលសមស្របសម្រាប់ការអនុវត្តនៅកម្ពុជា ពិសេសពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការយកចិត្តទុកដាក់លើការរក្សាទឹកទុកប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ផ្សេង ស្របពេលដែលការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកើតមានឡើងជាបន្តបន្ទាប់។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ពិធីចុះអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នានេះ ត្រូវបានររៀបចំឡើងដោយមានការអញ្ជើញចុះហត្ថលេខាដោយ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា, លោកជំទាវ គឹម សេដ្ឋានី រដ្ឋលេខាធិការប្រចាំការ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងលោកសាស្ត្រាចារ្យបណ្ឌិត HAN Mooyoung តំណាងមជ្ឍមណ្ឌលស្រាវជ្រាវទឹកភ្លៀង នៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិសេអ៊ូល និងមានការអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ លោកជំទាវ ឯកឧត្ដមជាថ្នាក់ដឹកនាំ និងលោកលោកស្រីជាមន្ត្រីរាជការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាជាច្រើនរូបទៀត៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃចន្ទ, 04 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 11:09 AM

តើគួរចាត់វិធានការយ៉ាងណា ឆ្លើយតបនឹងការផ្សព្វផ្សាយអវិជ្ជមានអំពីប្រទេសកម្ពុជា?

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

ថ្មីៗកន្លងទៅនេះ មានការផ្សព្វផ្សាយក្នុងន័យអវិជ្ជមានជាច្រើនប្រឆាំងនឹងប្រទេសកម្ពុជា រាប់ចាប់តាំងពីរការផលិតជាខ្សែភាពយន្ត មាតិកាជាវីដេអូ មាតិកាព័ត៌មាន និងសារព្រមានផ្សេងៗទៀត ដែលបានចង្អុលបង្ហាញប្រទេសកម្ពុជាថាជាទីគួរឱ្យខ្លាចរអារ ឬជាទីកន្លែងនៃការប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ្ឋ ឬជាប្រទេសអសន្តិសុខជាដើម។ ថ្វីដ្បិតតែមានការប្រតិកម្មពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងការចាត់វិធានការមួយចំនួនឆ្លើយតបទៅនឹងករណីដំបូងក៏ដោយក្ដី ក៏គេសង្កេតឃើញថា ការផ្សព្វផ្យាយក្នុងរូបភាពនេះ កើតមានជាបន្តបន្ទាប់រហូតមក។ តើអ្វីជាមូលបញ្ហានៃករណីនេះ? តើគេគួរតែចាត់វិធានការយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីទប់ស្កាត់បាតុភាពដែលជះឥទ្ធិពលដល់វិស័យទេសចរណ៍និងបរិយាកាសវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា?

គេប្រហែលជានៅចងចាំបាន អំពីករណីភាពយន្តចិន ដែលមានចំណងជើងថា «No more bets» ដែលកាលពីឆ្នាំ២០២៣ បានបង្កឱ្យមានប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងក្លាពីសំណាក់មហាជនពាក់ព័ន្ធនឹងការដែលក្រុមហ៊ុនចិនបានផលិតរឿង បង្កឱ្យមានផលប៉ះពាលដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសក្នុងតំបន់មួយចំនួន ពិសេសប្រទេសកម្ពុជា អំពីការជួញដូរមនុស្សនិងឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលក្នុងភាពយន្តនោះថែមទាំងបានប្រើប្រាស់អក្សរខ្មែរថែមទៀតផង។ ថ្វីដ្បិតតែពេលនោះ ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជាបានប្រតិកម្មតាមរយៈស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសចិនក្ដី ប៉ុន្តែភាពយន្តនោះ បានបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់រួចទៅហើយដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា ដោយពិតជាបានបណ្ដាលប្រជាជនចិន និងប្រជាជនបណ្ដាប្រទេសផ្សេងទៀតដែលពុំបានស្គាល់និងយល់ដឹងពីស្ថានការណ៍ជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជា អាចមានការភ័យខ្លាចអំពីប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីបានទស្សនារឿងនេះ។

បន្ទាប់មកទៀត យើងក៏ឃើញមានករណីដែលជនជាតិចិនតៃវ៉ាន់ចំនួន ២នាក់ កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ បានថតវីដេអូប្រតិដ្ឋរឿងធ្វើទារុណកម្មនៅខេត្តព្រះសីហនុដើម្បីបង្ខូចឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា ហើយត្រូវបានតុលាការកម្ពុជាផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារនិងពិន័យជាសាច់ប្រាក់ជាដើម។ ក្រោយមក មានករណីផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដោយសារព័ត៌មានអង់គ្លេស និងការផលិតមាតិកាវីដេអូនៅលើទូរទស្សន៍កូរ៉េខាងត្បូង ដែលបានលើកឡើងថា មានករណីជួញដូរនិងបង្ខាំងមនុស្សទ្រង់ទ្រាយធំនៅកម្ពុជា ដែលក្នុងមានទាំងជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង និងករណីនៅប្រទេសឥណ្ឌាដែលគេឃើញមានការតាំងបង្ហាញឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជាធំៗថាជាគោលដៅឆបោកការងារនៅតាមព្រលានយន្តហោះឥណ្ឌាជាដើម។ ទាំងអស់នេះ សុទ្ធសឹងតែជាចំណែកនៃការផ្សព្វផ្សាយរូបភាពអវិជ្ជមានអំពីប្រទេសកម្ពុជា បើទោះជាករណីខ្លះធ្វើឡើងដោយវិស័យឯកជន ជាលក្ខណៈបុគ្គល ឬបម្រើគោលបំណងផ្សេងៗក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែនេះគឺជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរដែលកម្ពុជាត្រូវតែចាត់វិធានការឆ្លើយតបឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងបង្ការកុំឱ្យមានករណីស្រដៀងគ្នានេះកើតឡើងជាថ្មីម្ដងទៀត។

ជាការពិតណាស់ នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗតែងតែកើតមានឡើងនូវបាតុភាពអវិជ្ជមានផ្សេងៗដោយជៀសពុំរួច បើទោះបីជាប្រទេសនោះមានការរីកចម្រើនខាងសេដ្ឋកិច្ចឬសង្គមយ៉ាងណាក្ដី ព្រោះមនុស្សរស់នៅក្នុងសង្គមនីមួយៗ សុទ្ធសឹងតែមានការគិតផ្សេងៗគ្នា មានឥរិយាបថនិងនិន្នាការផ្សេងៗគ្នា មានទំនោរស្វែងយកប្រយោជន៍ខុសៗគ្នា ពិសេសនៅក្នុងសង្គមដែលចម្រុះទៅដោយជាតិសាសន៍ ឬក្រុមអម្បូរជនជាតិផ្សេងៗគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណា មានការលើកឡើងពីមជ្ឈដ្ឋានខ្លះថា ការផ្សព្វផ្សាយទាំងនេះអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតក្នុងចំណែកណាមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងមជ្ឈដ្ឋានខ្លះទៀតថាការផ្សាយទាំងនេះគឺជាការបំភ្លៃការពិតទាំងស្រុងដើម្បីវាយប្រហារប្រទេសកម្ពុជា។ មិនថានៅក្នុងន័យណានោះទេ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយរូបភាពអវិជ្ជមានទាំងអស់នេះ ប្រទេសនិងប្រជាជនកម្ពុជាផ្ទាល់គឺជាអ្នកទទួលរងផលប៉ះពាល់ ហើយកម្ពុជាត្រូវខ្នះខ្នែងស្វែងរកដំណោះស្រាយ។

វិធានការដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវឆ្លើយតបដំបូងគេគឺ តាមរយៈស្ថានទូតព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសទាំងនោះ ដែលត្រូវចេញមុខពន្យល់បកស្រាយ និងឆ្លើយបំភ្លឺត្រឡប់ទៅកាន់ប្រភពផ្សព្វផ្សាយសារអវិជ្ជមានទាំងនោះ។ ស្ថានទូតកម្ពុជាគប្បីមានការសហការជាមួយនឹងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីស្វែងយល់អំពីដំណើររឿងដែលត្រូវបានគេលើកឡើងទាំងនោះ។ ក្នុងករណីរកឃើញថា សារផ្សព្វផ្សាយទាំងនោះ ជាការប្រតិដ្ឋ បំភ្លៃរឿងហេតុខុសពីការពិត ស្ថានទូតគួរតែចេញលិខិតផ្លូវការស្នើសុំឱ្យប្រភពទាំងនោះកែតម្រូវ ឬលុបចោលមាតិកា ឬការផ្សព្វផ្សាយ ដែលប្រាសចាកការពិតអំពីប្រទេសកម្ពុជា ហើយទាមទារឱ្យធ្វើការសុំទោសជាផ្លូវការចំពោះការផ្សព្វផ្សាយមិនពិតបំផ្លាញកេរ្តិ៍ឈ្មោះកម្ពុជា។ ក្នុងករណីដែលភាគីផ្សព្វផ្សាយនោះ ពុំយល់ព្រមតាមសំណើនោះទេ ស្ថានទូតគប្បីចាត់វិធានការទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់មានជាធរមាននៅក្នុងប្រទេសនោះ ដើម្បីបង្ហាញទៅសាធារណៈមតិក្នុងប្រទេសនោះ ពិសេសការពារកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងកិត្តិយសរបស់ប្រទេសនិងប្រជាជនកម្ពុជា។

ទោះជាយ៉ាងណា គេក៏ពុំត្រូវទាត់ចោលទាំងស្រុងនូវលទ្ធភាពដែលថា រឿងហេតុទាំងនោះ អាចកើតចេញពីតថភាពជាក់ស្ដែងមួយជ្រុងតូចណាមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ។ ក្រសួង ស្ថាប័ន និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រូវតែចាត់វិធានការក្ដៅ ចំពោះបទល្មើសនិងបទឧក្រិដ្ឋទាំងឡាយ ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ទាំងករណីតូចធំទាំងអស់ ពិសេសករណីដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជនបរទេស បើទោះជាជនបរទេសនោះជាអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬជាជនរងគ្រោះក្ដី ព្រោះបើពិនិត្យមើលទៅលើការចោទប្រកាន់ទាំងនោះមកលើប្រទេសកម្ពុជា ទាំងអ្នកដែលប្រព្រឹត្តនិងជនរងគ្រោះភាគច្រើនសុទ្ធសឹងជាជនបរទេស។ បទល្មើសនិងបទឧក្រិដ្ឋទាំងនេះហើយ ដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបរទេសអាចឆ្កឹះយកមកចោទប្រកាន់ ឬបំភ្លៃពន្លើសរឿងហេតុពិតប្រាកដ ដើម្បីវាយប្រហារលើប្រទេសកម្ពុជា។ ការចាត់វិធានការនេះទៀតសោត ត្រូវតែធ្វើឡើងជាប្រចាំ ជាជាងយុទ្ធនាការភ្លៀងធំមួយមេ ក៏ស្ងប់ខ្យល់រួចក៏រាំងភ្លៀងស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ។ គេត្រូវតែវែកមុខរកឱ្យឃើញនូវមេក្លោងនៃបទល្មើសនិងបទឧក្រិដ្ឋសំខាន់ៗ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវមានបង្ហាញពីឆន្ទៈមុតមាំ  និងឥតបន្ធូរដៃរបស់ខ្លួន ដើម្បីឈានទៅវះកាត់អ្នកនៅពីក្រោយខ្នងឬជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋទាំងឡាយ ដើម្បីសងភាពស្អាតស្អំដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ប្រជាជន និងប្រទេសកម្ពុជាវិញ។

ជាមួយគ្នានេះដែរ យុទ្ធនាការស្ដារមុខមាត់ និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា គប្បីត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងកម្រិតអន្តរស្ថាប័ន និងជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទាំងអស់ តាមរយៈការចាប់ផ្ដើមចេញពីក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដែលត្រូវជំរុញការផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយ អំពីសក្ដានុពលនៃការវិនិយោគ និងសក្ដានុពលទេសចរណ៍របស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងតថភាពជាក់ស្ដែង ប្រទេសកម្ពុជានៅតែបន្តជាគោលដៅសក្ដានុពលសម្រាប់ការវិនិយោគពីបរទេស (FDI) តាមរយៈលក្ខណៈសម្បត្តិសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជាការស្ដារឡើងវិញយ៉ាងឆាប់រហ័សក្រោយការរីករាលដាលជំងឺជាសាកល, កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្រោយរងផលប៉ះពាល់នៃការផ្លាស់ប្ដូរសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក, យន្តការលើកទឹកចិត្តដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ចេញនាពេលថ្មីៗ, ស្ថិរភាពនយោបាយដែលបាននិងកំពុងបន្តរក្សាបាន និងឱកាសទីផ្សារថ្មីៗដែលកម្ពុជាទទួលបានពីការធ្វើសមាហរណកម្ម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទាំងក្នុងតំបន់និងពិភពលោក។ សម្រាប់សក្ដានុពលវិស័យទេសចរណ៍ កម្ពុជាមានប្រភេទទេសចរណ៍សំខាន់ៗពីរគឺ ទេសចរណ៍វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ដោយសម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលមានវប្បធម៌ដ៏ចំណាស់មួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ពិសេសមានប្រាសាទនិងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មបុរាណ ក៏ដូចជាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវទឹកដ៏សម្បូរបែប និងធ្លាប់ជាទីតាំងមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិតាមសមុទ្រដំបូងគេក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ (កំពង់ផែអូរកែ សម័យនគរភ្នំ) ជាដើម។ សម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ កម្ពុជាមានឆ្នេរសមុទ្រដ៏ស្រស់ស្អាតជាងគេលើពិភពលោក (ជាសមាជិកនៃក្លិបសមុទ្រឆ្នេរស្អាតជាងគេលើពិភពលោក) មានសម្រស់ព្រៃឈើនិងរុក្ខជាតិរាប់ពាន់ប្រភេទនៅពាសពេញប្រទេស ពិសេសនៅក្នុងតំបន់អភិរក្សសំខាន់ៗ, មានបឹងទន្លេសាបដែលជាបឹងទឹកសាបដ៏ធំជាងគេនៅក្នុងតំបន់ជាមួយនឹងមច្ឆជាតិរាប់រយប្រភេទ (ជាទីបណ្ដុំប្រភេទត្រីទឹកសាបដ៏ច្រើនលើសលប់) និងប្រភេទសត្វស្លាបកម្រនិងជិតផុតពូជជាច្រើន ព្រមទាំងទេសភាពខ្នងភ្នំធម្មជាតិសំខាន់ៗដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ លើសពីនេះទៅទៀត ភ្ញៀវទេសចរដែលមកលេងកម្សាន្តនៅកម្ពុជានឹងកាន់តែមានភាពកក់ក្ដៅនៅក្នុងចិត្ត ជាមួយនឹងភាពរួសរាយរាក់ទាក់និងស្នាមញញឹមរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកើតចេញពីមនោសញ្ចេតនាពិតប្រាកដ សុទ្ធសឹងជាចំណុចទាក់ទាញដែលភ្ញៀវទេសចរបរទេសជាច្រើនពុំបានដឹង និងជ្រួតជ្រាបអំពីប្រទេសកម្ពុជានៅឡើយនោះ។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ យើងឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាពិតជាមាតុភូមិដែលសម្បូរទៅដោយលក្ខណៈសម្បត្តិពិសេសៗ ដែលភ្ញៀវទេសចរនិងអ្នកផ្សងព្រងគ្រប់ជាតិសាសន៍ប្រាថ្នាចង់ឃើញ ចង់ជួប និងចង់ស្គាល់នូវចំណុចទាំងអស់នេះ ប៉ុន្តែការផ្សព្វផ្សាយអំពីសក្ដានុពលទេសចរណ៍របស់កម្ពុជាហាក់នៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដែលនេះជាចំណុចសំខាន់គប្បីត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ និងជំរុញឱ្យខ្លាំងក្លាបន្ថែម។ ទោះជាយ៉ាងណា សក្ដានុពលសម្រាប់ការវិនិយោគ និងវិស័យទេសចរណ៍របស់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងអស់នេះ អាចនឹងក្លាយទៅជាអសារបង់ មិនអាចទាក់ទាញវិនិយោគិនក៏ដូចជាភ្ញៀវទេសចរមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាបាននោះទេ ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់  មិនអាចបង្ហាញអំពីរូបភាពនៃការធានាបាននូវសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈដ៏ប្រសើរ ដែលឆ្លើយតបទៅនឹងការផ្សព្វផ្សាយក្នុងន័យអវិជ្ជមានជាច្រើនប្រឆាំងនឹងប្រទេសកម្ពុជាដែលធ្លាប់មានកន្លងមកនេះ។

មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីឆន្ទៈនិងការអនុវត្តសកម្មភាពជាក់ស្ដែងរបស់តំណាងទូតកម្ពុជានៅបរទេស រាជរដ្ឋាភិបាលនិងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនោះ ការចូលរួមពីសំណាក់សាធារណជន ពិសេសប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា គឺជាចំណែកដែលមិនអាចខ្វះបានឡើយ។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាខ្លួនឯងផ្ទាល់ ត្រូវតែចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការប្រឆាំងការផ្សព្វផ្សាយអវិជ្ជមានអំពីប្រទេសជាតិខ្លួន តាមរយៈការបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយសារ និងចែករំលែកមាតិកាអវិជ្ជមានទាំងឡាយអំពីសង្គមកម្ពុជា ដោយក្នុងនាមជាកោសិកាសង្គម ពលរដ្ឋទាំងអស់ត្រូវមានមោទកភាពនឹងប្រជាជាតិរបស់ខ្លួននៅក្នុងជ្រុងផ្សេងៗ ហើយរួមចំណែកក្នុងការផ្សព្វផ្សាយសារវិជ្ជមាន និងសក្ដានុពលសំខាន់ៗដែលកម្ពុជាមាន ទៅកាន់ពិភពលោកខាងក្រៅ ជាជាងការបន្តុះបង្អាប់ជាតិសាសន៍ខ្លួនបន្ថែម ឬបង្ហាញកាយវិការគាំទ្រនឹងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានអវិជ្ជមានរបស់ប្រទេសជាតិខ្លួនទៅកាន់បរទេស។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគួរតែឈ្វេងយល់អំពីបទពិសោធន៍ដ៏ជូរចត់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលប្រទេសកម្ពុជាបានរងគ្រោះដោយសារតែការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង និងការហែកហួរជាតិសាសន៍ឯង នៅចំពោះមុខមហិច្ឆតារបស់បរទេសលើប្រទេសកម្ពុជា ដូចពាក្យសុភាសិតខ្មែរមួយឃ្លាលើកឡើងថា «សាមគ្គីរស់ បែកបាក់សាមគ្គីស្លាប់» និង «ឈ្លោះគ្នាក្នុងគ្រួសារដូចស្រាតកាយាបង្ហាញញាតិ ឈ្លោះគ្នាក្នុងសង្គមជាតិដូចលាតកំណប់បង្ហាញចោរ»។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប គួរតែចងចាំថា នៅពេលដែលប្រទេសជាតិជួបនឹងវិបត្តិ មានតែប្រជាជាតិនិងប្រជាជនខ្មែរទេដែលរងគ្រោះ និងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយនឹងទុក្ខវេទនាដោយផ្ទាល់ ខ្មែរគួរតែរួមគ្នានៅក្នុងការកសាង និងជំរុញវឌ្ឍនភាពជាតិ ទៅតាមជំនាញ និងសមត្ថភាពប្រកបដោយមនសិកាជាតិរៀងៗខ្លួន៕

  ថ្ងៃសុក្រ, 01 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:29 PM

លទ្ធផលប្រឡងបាក់ឌុប បង្ហាញពីនិន្នាការឱ្យតម្លៃលើការអប់រំនិងផ្លែផ្កានៃកំណែទម្រង់ ហើយក៏ជាការដាស់ស្មារតីយុវជនថា ខ្លួនត្រូវក្លាយជាមនុស្សពេញវ័យ ដែលត្រូវមានភាពរឹងមាំនៅក្នុងការគិតពិចារណា

          ក្រោយការប្រកាសលទ្ធផលនៃការប្រឡងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (បាក់ឌុប) ឆ្នាំ២០២៤ បានបង្ហាញថា ចំនួនសិស្សថ្នាក់ទី១២ ដែលបានប្រឡងជាប់ជាស្ថាពរមានកំណើនឡើងជាងឆ្នាំមុនៗ ដែល​មានរហូតដល់ទៅ១០៦ ៣៥១ ស្មើនឹង៧៩%នៃចំនួនសិស្សប្រឡងសរុប ខណៈដែលចំនួនសិស្សជាប់និទ្ទេស A និងនិទ្ទេស B ក៏មានការកើនឡើងជាងឆ្នាំមុនផងដែរ។ នៅក្នុងនាមជាអាណាព្យាបាល ជាគ្រូបង្រៀន និងជាអ្នកតែងតែផ្ដល់ទស្សនៈអប់រំ​សម្រាប់សង្គម លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានវាយតម្លៃទៅលើលទ្ធផលនៃការប្រឡងបាក់ឌុប ឆ្នាំ២០២៤នេះថា គឺជាការបង្ហាញពីនិន្នាការឱ្យតម្លៃលើការអប់រំនិងផ្លែផ្កានៃកំណែទម្រង់ ហើយក៏ជាការដាស់ស្មារតីយុវជនថា ខ្លួនត្រូវក្លាយជាមនុស្សពេញវ័យ ដែលត្រូវមានភាពរឹងមាំនៅក្នុងការគិតពិចារណា។ នៅក្នុងន័យនេះ លោកបណ្ឌិត ក៏បានគូសបញ្ជាក់នូវទស្សនៈចំនួន ៥ចំណុច ពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរឆ្ពោះទៅមុខ​សម្រាប់យុវជន វិស័យអប់រំ និងដំណើរការអភិវឌ្ឍសង្គមផងដែរ។ ទស្សនៈទាំង ៥ចំណុចនោះគឺ៖

១. ត្រូវចៀសវាងការប្រៀបធៀបពិន្ទុ ឬនិទ្ទេស ត្រូវគិតការរៀបចំដំណើរជីវិតឆ្ពោះទៅមុខ

          នៅក្នុងការប្រឡង ពិតជាមានលទ្ធផលគួរជាទីគាប់ចិត្ត និងមិនសមបំណងសម្រាប់សិស្សានុសិស្សផ្ទាល់ ក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសារផងដែរ អាស្រ័យទៅលទ្ធភាព សមត្ថភាព និងការខិតខំប្រឹងប្រែង ប៉ុន្តែនៅក្នុងទស្សនៈរបស់អាណាព្យាបាល និងសិស្សានុសិស្សជាសាមីខ្លួនផ្ទាល់ មិនត្រូវព្យាយាមប្រៀបធៀបនិទ្ទេសនិងលំដាប់ពិន្ទុ ទៅអ្នកដទៃ ហើយកំណត់ព្រំដែននៃការគិតអំពីដំណើរជីវិតឆ្ពោះទៅមុខនោះទេ។ លទ្ធផលប្រឡងបាក់ឌុប គឺគ្រាន់តែជាការវាស់ស្ទង់នូវកម្រិតចំណេះដឹងទូទៅ ដែលសិស្សានុសិស្សអាចស្រូបយកបាននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែនៅក្នុងដំណើរជីវិតឆ្ពោះទៅអនាគតខាងមុខ មានកិច្ចការងារ និងភារកិច្ចជាច្រើនទៀត ដែលប្អូនៗជាសិស្សានុសិស្សដែលបញ្ចប់ការសិក្សាត្រូវបំពេញ និងសម្រេចឱ្យបន្ថែមជាបន្ថែមទៀត។ ពិន្ទុ ឬនិទ្ទេស ដែលទទួលបានពីការប្រឡងបាក់ឌុបនឹងមិនអាចកំណត់ជោគ​វាសនា​ទាំងស្រុងរបស់ប្អូនៗនោះឡើយ តែនេះគ្រាន់តែជាសារដាស់តឿន ឬលើកទឹកចិត្តឱ្យប្អូនៗពិនិត្យ និង​រៀបចំផែនការ និងផ្លូវដែលត្រូវជ្រើសរើសនៅក្នុងដំណើរជីវិតរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។

២. យុវជនត្រូវគិតអំពីទស្សនវិជ្ជារៀនពេញមួយជីវិត

          ទស្សនវិជ្ជាអប់រំពេញមួយជីវិត គឺជាទស្សនវិជ្ជាសម្រាប់វិស័យអប់រំ ប៉ុន្តែនេះក៏ជាសច្ចភាពមួយរបស់​មនុស្សរស់នៅក្នុងសង្គមផងដែរ ដោយមនុស្សត្រូវការរៀនសូត្រអ្វីដែលថ្មីៗជាប្រចាំ ដើម្បីសម្រួលដល់ស្ថានភាពជីវភាព ការបំពេញកិច្ចការងារសម្រាប់បុគ្គល សម្រាប់សហគមន៍ និងដើម្បីសង្គមជាតិទាំងមូល។ ការប្រឡងបាក់ឌុបមិនមែនជាការ​បញ្ចប់ការសិក្សារបស់យុវជននោះទេ ប៉ុន្តែនេះគឺជាការបង្ហាញថា យុវជនបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅកម្រិតចំណេះដឹងទូទៅហើយ ដោយជំហានបន្ទាប់ ត្រូវចាប់យកទស្សនវិជ្ជារៀនពេញមួយជីវិត មានន័យថា ត្រូវអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពនិងចំណេះដឹងរបស់ខ្លួនតាមរយៈសិក្សារៀនសូត្រនៅ​គ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នៃជីវិត។ ក្នុងនាមជាឪពុក ជាមេគ្រួសារ ជាមន្ត្រីរាជការ និងជាអ្នកផ្ដល់ទស្សនៈអប់រំនៅតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកទឹកចិត្តដល់យុវជនទាំងអស់ ត្រូវចាប់យកឱកាសសិក្សានៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា ឬជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ហើយបន្តការសិក្សាស្វែងយល់អំពីបរិយាកាសជុំវិញខ្លួន ទាំងនៅក្នុងថ្នាក់រៀន នៅក្នុងសង្គម និងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សថ្មីៗជាច្រើនផ្សេងទៀត។

៣. រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់គោលនយោបាយដែលមានជម្រើសច្រើនសម្រាប់យុវជន

          លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានគោលនយោបាយផ្ដល់ជម្រើសច្រើនសម្រាប់យុវជន នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍ​សមត្ថភាព និងចាប់យកជំនាញដើម្បីអាជីព និងការប្រកបមុខរបរផ្សេងៗ ដូច្នេះបើទោះជាលទ្ធផលនៃការប្រឡងរបស់យុវជន ទទួលបានពិន្ទុឬនិទ្ទេសណាក៏ដោយ រាជរដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយគាំទ្រដល់គ្រប់យុវជនទាំងអស់ ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ ភេទ ឬអាយុនោះឡើយ។ តាមរយៈការជំរុញនិងគាំទ្ររបស់រាជរដ្ឋាភិបាល នៅប្រទេសកម្ពុជាមានសាកលវិទ្យាល័យជាច្រើន ទាំងសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ និងឯកជន ហើយក៏មានអាហាររូបករណ៍ជាច្រើនដែលត្រូវបានប្រកាសឡើង ដូចជា អាហារូបករណ៍សម្ដេចតេជោ អាហារូបករណ៍សម្ដេចធិបតី និងអាហារូបករណ៍ដែលផ្ដល់ជូនដោយសប្បុរសជន និងសាកលវិទ្យាល័យនានា ក៏ដូចជាឱកាសអាហារូបករណ៍ផ្ដល់ដោយប្រទេសជាមិត្តតាមរយៈរាជរដ្ឋាភិបាល សាកលវិទ្យាល័យ និងសប្បុរសជននានាផងដែរ។ ទាំងនេះ សុទ្ធសឹង​តែជាឱកាស និងការលើកទឹកចិត្តចំពោះអ្នកមានសមត្ថភាព និងមានឆន្ទៈបន្តការសិក្សានៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា ដើម្បីឈានទៅចាប់យកអាជីពកម្រិតជំនាញឯកទេស។ បន្ថែមពីនេះ គោលនយោបាយដែលដាក់ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បានគិតគូរទៅដល់ការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈជាច្រើន ដែលផ្ដល់ដល់យុវជន ទាំងអ្នកជាប់និងធ្លាក់បាក់ឌុប ឱ្យចាប់យកជំនាញវិជ្ជាជីវៈបច្ចេកទេស និងជំនាញវិជ្ជាជីវៈដូនតាជាដើម ដែលអនុញ្ញាតឱ្យយុវជនទើបបញ្ចប់ការសិក្សា អាចសិក្សានិងចាប់យកជាជំនាញប្រកបអាជីពចិញ្ចឹមជីវិតបានផងដែរ។ ដូច្នេះហើយ នេះគឺជាពេលវេលាដ៏ល្អ សម្រាប់យុវជនកម្ពុជាយើង ដែលមិនមានភាពទ័លច្រកនៅក្នុងការចាប់យកជំនាញ ឬឯកទេស ដើម្បីប្រកបអាជីព និងបំពេញការងារជាមួយនឹងជំនាញផ្សេងៗជាច្រើន ដែលពួកគេអាចជ្រើសរើសតាមទេពកោសល្យ ការស្រឡាញ់ពេញចិត្ត លទ្ធភាព និងសមត្ថភាពដែលខ្លួនមាន សម្រាប់យកទៅអនុវត្តដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត និងចូលរួមអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិគ្រប់ៗគ្នា។

៤. ប្រជាពលរដ្ឋចាប់ផ្តើមយល់ដឹងពីគុណតម្លៃនៃការអប់រំ

          យើងឃើញថា និន្នាការបច្ចុប្បន្ន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានជ្រួតជ្រាបកាន់តែទូលំទូលាយអំពីគុណតម្លៃនៃការអប់រំកាន់តែប្រសើរឡើង តាមរយៈលទ្ធផលនៃការប្រឡងបញ្ចប់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (បាក់ឌុប) ដែលនៅឆ្នាំ២០២៤នេះ សិស្សប្រឡប់ជាប់និទ្ទេស A និង B មានការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ កំណើនសិស្សជាប់និទ្ទេស A និង B នេះ បានសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញអំពីការប្រឹងប្រែងរបស់អាណាព្យាបាលក្នុងការជំរុញនិងលើកទឹកចិត្តឱ្យកូនក្មួយ ឱ្យសិក្សារៀនសូត្រដើម្បីមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ហើយអាចវាស់ស្ទង់ឱ្យមើលឃើញបានតាមរយៈលទ្ធផលនៃការប្រឡង។ តាមរយៈនិន្នាការនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ជឿជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជានឹងកាន់តែមានធនធានមនុស្សសម្បូរបែប និងប្រកបដោយគុណភាពបន្ថែមទៀតនាពេលអនាគតខាងមុខ ហើយយុវជនប្រកបដោយសមត្ថភាពភាពទាំងនេះ ក៏នឹងក្លាយទៅជាចលករជំរុញដល់ការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិកាន់តែជឿនលឿនរហ័ស ឆ្ពោះទៅសម្រេចបាននូវគោលដៅរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលមានមហិច្ឆតាចង់សម្រេចឱ្យកម្ពុជាក្លាយទៅជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់ នៅឆ្នាំ២០៥០ផង​ដែរ។

៥. កម្ពុជានៅតែមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការបន្តកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំ

          តាមរយៈលទ្ធផលនៃកំណែទម្រង់អប់រំ ពិសេសកំណែទម្រង់នៃរដ្ឋបាលប្រឡងបាក់ឌុប ដែលក្រសួងអប់រំប្រើប្រាស់ពេលវេលាប្រមាណជាង១០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបង្ហាញការយល់ឃើញថា កម្ពុជាពិតជាទទួលបានផ្លែផ្កាគួរជាទីកត់សម្គាល់ពីកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំ។ ទោះជាយ៉ាងណា បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ កម្ពុជាត្រូវតែបន្តកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំបន្ថែមទៀត ដែលគ្រប់គ្នាបានយល់ដឹងហើយថា វិស័យអប់រំគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់នៅក្នុងការកសាងនិងអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិមួយ ហើយភាពរឹងមាំរបស់ពលរដ្ឋ ផ្ដើមចេញពីការអប់រំកុមារតូចប្រកបដោយគុណភាពពិតប្រាកដ ដែលត្រង់ចំណុចនេះ គេត្រូវពង្រឹងគុណភាពនៃការអប់រំនិងបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សកម្ពុជាចាប់ពីថ្នាក់ដំបូងមកម្ល៉េះ ពោលគឺកំណែទម្រង់វិស័យអប់រំត្រូវផ្ដោតលើការពង្រឹងគុណភាពនៃការអប់រំនិងបណ្ដុះបណ្ដាលដល់កុមារតូច រហូតដល់មធ្យមសិក្សា។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ជឿជាក់ថា ការជំរុញកំណែទម្រង់កាន់តែស៊ីជម្រៅនៅក្នុងវិស័យអប់រំនេះ ត្រូវការការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីទាំងអស់នៅក្នុងសង្គម ដែលត្រូវពិនិត្យពិចារណា និងវាយម្លៃលើលទ្ធភាពនៃការធ្វើកំណែទម្រង់ទាំងប្រព័ន្ធសិក្សា កម្មវិធីសិក្សា បរិយាកាសអប់រំនៃសង្គមទាំងមូល ដែលរាប់ចាប់តាំងពីទិដ្ឋភាពសង្គម និងបរិយាកាសនៃការអប់រំនៅតាមសាលារៀននានា ពិសេសគ្រឹះស្ថានសិក្សារបស់រដ្ឋ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 31 តុលា 2024 ម៉ោង 11:22 AM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ ពលរដ្ឋគប្បីសិក្សាស្វែងយល់ឱ្យបានទូលំទូលាយពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការដឹកនាំរដ្ឋ និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ចៀសវាងអ្នកនយោបាយ ញុះញង់ឱ្យធ្លាក់ចូលក្នុងល្បិចកលនយោបាយដោយពុំដឹងខ្លួន

ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ (CLV-DTA) បើទោះបីជារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានព្យាយាមបកស្រាយពន្យល់គ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ និងចុងក្រោយនេះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសដកប្រទេសកម្ពុជាចេញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនេះ និងបានជូនដំណឹងទៅភាគីនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរួចក៏ដោយក្ដី អ្នកប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេសនៅតែបន្តបកស្រាយ និងលើកចំណុចផ្សេងៗដើម្បីភ្ជាប់ទៅនឹងរបៀបវារៈ​នយោបាយប្រឆាំង ដែលកន្លងទៅនេះ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងបានលើកឡើងដោយចោទប្រកាន់ថា ការប្រកាសរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដកប្រទេសកម្ពុជាចេញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ (CLV-DTA) មិនគ្រប់គ្រាន់នោះទេ ពោលគឺដើម្បីអាចដកប្រទេសកម្ពុជាចេញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនេះបាន លុះត្រាតែឆ្លងកាត់ការអនុម័តពីរដ្ឋសភាថែមទៀតផង។ ដោយផ្អែកតាមរបៀបវារៈដែលបង្កប់នូវនយោបាយប្រឆាំងជ្រុលនិយមនេះ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស បានបន្តដុតរោល និងបំផុសបំផុលពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស ឱ្យចូលរួមបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហើយបើទោះបីជាមានការចូលរួមពីពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនតូចក្ដី តែនេះក៏បានបញ្ជាក់អំពី និន្នាការប្រឆាំងជ្រុលនិយមនៅក្នុងចំណោមពលរដ្ឋខ្មែរនៅបរទេស ដែលពុំបានព្យាយាមឈ្វេងយល់ឱ្យបានស៊ីជម្រៅ និងជាក់លាក់អំពីរឿងហេតុដែលទាក់ទងនឹងនយោបាយប្រទេស និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនោះទេ។

នៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ កិច្ចព្រមព្រៀង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិរវាងប្រទេសនីមួយៗនៅក្នុងពិភពលោក មានកម្រិត និងឋានានុក្រមខុសៗគ្នា ប្រៀបដូចជាច្បាប់ឬបទដ្ឋានគិតយុត្តិនៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗផងដែរ ដែលទាមទារឱ្យមានការសិក្សាស្វែងយល់ឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ មុននឹងវាយតម្លៃ ឬឈានទៅដល់ការសន្និដ្ឋានដែលខ្វះមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ឬកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងប្រទេសមួយនិងប្រទេសមួយ អាចនឹងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងកម្រិតផ្សេងៗគ្នា អាស្រ័យទៅលើលក្ខខណ្ឌ ភាពចាំបាច់ និងការព្រមព្រៀងគ្នារវាងគូភាគីនិងគូភាគី ដែលកន្លងទៅនេះ គេក៏ឃើញមានផងដែរ កិច្ចសហប្រតិបត្តិនៅក្នុងកម្រិតរដ្ឋនិងរដ្ឋ រដ្ឋាភិបាលនិងរដ្ឋាភិបាល កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងក្រសួងស្ថាប័នអន្តរប្រទេស និងមានរហូតដល់កម្រិតមន្ត្រីជំនាញថែមទៀតផង។

នៅត្រង់ចំណុចនេះ គេត្រូវដឹងផងដែរថា កិច្ចព្រមព្រៀង ឬកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខារវាងរដ្ឋាភិបាលនឹងរដ្ឋាភិបាល អាចបន្តនិរន្តរភាព ឬត្រូវបានបញ្ចប់ដោយការសម្រេចចិត្តក្នុងកម្រិតរដ្ឋាភិបាល ពុំមែនធ្វើឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលនិងរដ្ឋាភិបាល ហើយត្រូវបញ្ចប់ទៅវិញនៅក្នុងកម្រិតរដ្ឋសភា ឬប្រមុខរដ្ឋនោះទេ។ ការយល់ដឹងពុំច្បាស់លាស់អំពីកម្រិតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរប្រទេស គឺជាចំណុចខ្សោយមួយរបស់អ្នកនយោបាយ ដែលខ្វះខាតការសិក្សាស្វែងយល់អំពីកិច្ចការអន្តរជាតិ ហើយក៏ជាភាពអាម៉ាស់មួយរបស់ប្រទេសជាតិផងដែរ ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយនោះស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតមេដឹកនាំ ឬអ្នកកាន់កិច្ចការទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិក្នុងនាមតំណាងប្រទេស។

មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ សាធារណជន ក៏ដូចជាពលរដ្ឋដែលដើរតាមអ្នកនយោបាយ ក៏គប្បីគួរតែព្យាយាមសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងយល់ដឹងអំពីកិច្ចការនានាពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរការដឹកនាំរដ្ឋ ក៏ដូចជានៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិផងដែរ ដើម្បីជាទុននៅក្នុងពង្រីកចំណេះដឹង និងការយល់ឃើញឆ្លុះបញ្ចាំងទៅលើសារនយោបាយ ក៏ដូចជាយុទ្ធសាស្ត្របំផុសបំផុលរបស់អ្នកនយោបាយ ដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រនិងការចូលរួមពីពលរដ្ឋ ក្នុងគោលបំណងបម្រើមហិច្ឆតានយោបាយរបស់ខ្លួន។ មនសិកាជាតិ ការស្រលាញ់ និងព្រួយបារម្ភអំពីជោគវាសនាប្រទេសជាតិ គឺជារឿងដ៏គួរឱ្យសោមនស្សសម្រាប់ប្រជាជាតិទាំងមូល ប៉ុន្តែពលរដ្ឋក៏គួរតែពង្រីកការយល់ដឹងរបស់ខ្លួនអំពីនយោបាយ និងច្បាប់សង្គម ក៏ដូចជាច្បាប់អន្តរជាតិផងដែរ ដើម្បីឱ្យខ្លួនមានមូលដ្ឋានចំណេះដឹង អាចពិចារណា ថ្លឹងថ្លែង និងវាយតម្លៃហេតុការណ៍នានាដែលកើតឡើងចំពោះប្រទេសជាតិ បានត្រឹមត្រូវ និងអាចចូលរួមជំរុញថែរក្សា និងការពារផលប្រយោជន៍ជាតិកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។

បន្ថែមពីលើនេះ ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនៅក្នុងនិងក្រៅប្រទេសទាំងអស់ ក៏គួរតែស្ដាប់និងទទួលយកការបកស្រាយពីគ្រប់ភាគីនិងគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទាំងអស់ ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រធានបទនីមួយៗ ដើម្បីយកមកជាការពិចារណាថ្លឹងថ្លែង និងអាចឈានទៅធ្វើការសន្និដ្ឋាន ឬសម្រេចចិត្ត ប្រកបដោយភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ជៀសវាងជឿជាក់ទៅលើតែភាគីឬអ្នកនយោបាយម្ខាងៗ ពិសេសអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ដែលតែងតែព្យាយាមប្រើប្រាស់ចរន្តជាតិនិយមជ្រុលទៅលើបញ្ហាអធិបតេយ្យជាតិ មកដុតរោលនិងបញ្ឆេះកំហឹងបងប្អូនពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅស្រុក ដើម្បីធ្វើជាទុនបន្តនយោបាយប្រឆាំងរបស់ខ្លួន។ ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប និងគ្រប់និន្នាការពុំគួរធ្វើការសន្មត់ដោយបុរេវិនិច្ឆ័យរបស់ខ្លួនដោយទាត់ចោលនូវមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រ និងដោយកង្វះការពិចារណាទៅលើហេតុផលគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទៅលើព្រឹត្តិការណ៍ ឬហេតុការណ៍ណាមួយ ពិសេសកិច្ចការដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងឧត្ដមប្រយោជន៍ជាតិឡើយ ព្រោះការណ៍នេះ ពុំបាននាំមកនូវការថែរក្សានិងការពារបាននូវផលប្រយោជន៍ជាតិនោះទេ ប៉ុន្តែ គឺជាការបង្ហាញស្មារតីស្នេហាជាតិ ដោយការចូលរួមក្នុងន័យស្ថាបនាទៅវិញទេ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃពុធ, 30 តុលា 2024 ម៉ោង 03:25 PM

របបរាជានិយមកម្ពុជា ជារាជានិយមដែលមានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែកមួយនៅលើពិភពលោក

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

នៅក្រោយការបោះឆ្នោតជាសកល ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣ រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលត្រូវបានតាក់តែងដោយសភាធម្មនុញ្ញ ដែលសមាជិកសុទ្ធសឹងជាតំណាងរាស្ត្រទើបជាប់ឆ្នោត បានកំណត់ឱ្យប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់យកនូវរបបរាជានិយមជាថ្មីឡើងវិញ ឬអាចហៅថាជាសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ ក្រោយការវិវត្តនៃព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយក្នុងរយៈពេលជាង ២៣ឆ្នាំ ពោលគឺចាប់តាំងពីការទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ពីតំណែងព្រះប្រមុខរដ្ឋកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ដែលបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និងមានព្រឹត្តិការណ៍បដិវត្តន៍ ការផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាការផ្លាស់ប្ដូររបបនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់តរៀងមក។ យោងតាមខ្លឹមសារនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះបានចែងថា “ប្រទេសកម្ពុជា ជាព្រះរាជាណាចក្រ ដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ប្រតិបត្តិតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស (រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា១ វាក្យខណ្ឌទី១)។

ការរស់ឡើងវិញនៃរបបរាជានិយមនៅកម្ពុជា នាឆ្នាំ១៩៩៣ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏វិសេសមួយសម្រាប់កម្ពុជា ក៏ដូចជាពិភពលោកទាំងមូល ដោយរបបរាជានិយមដែលត្រូវបានគេផ្ដួលរំលំអស់ជាង២ទសវត្សរ៍ និងមានការផ្លាស់ប្ដូររបបនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់ដូចជា បដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបនយោបាយ សង្គ្រាមឈ្លានពាន សង្គ្រាមមនោគមវិជ្ជា ក៏ដូចជាសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏រ៉ាំរ៉ៃជាបន្តបន្ទាប់ អាចវិលត្រឡប់មករកអត្ថិភាពវិញបាន។ ទោះជាយ៉ាងណា ការវិលត្រឡប់មកវិញនៃរបបរាជានិយមនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនេះ ពុំមែនជាការចៃដន្យនោះឡើយ ព្រោះសម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) នាពេលនោះ គឺជាតួអង្គនយោបាយដ៏សំខាន់ នៅក្នុងការជំរុញឱ្យសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ជាមួយនឹងដៃគូចរចាដ៏សំខាន់មួយទៀតគឺ សម្ដេច ហ៊ុន សែន ដែលឥស្សរជនទាំងពីរគឺជាតួអង្គនយោបាយមិនអាចខ្វះបាន នៅក្នុងកិច្ចចរចាស្វែងរកសន្តិភាព ពន្លត់ភ្លើងសង្គ្រាមជាង៣ទសវត្សរ៍នៅកម្ពុជានេះ រហូតដល់ឈានការសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងបញ្ចប់ជម្លោះរវាងខ្មែរនឹងខ្មែរ។ ជំនួបលើកដំបូងរវាង សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) និងសមមិត្ត ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី២-៤ ធ្នូ ១៩៨៧ នៅ Fère-en-Tardenois ប្រទេសបារាំង គឺជាការបើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលឥស្សរជនខ្មែរជួបគ្នា អង្គុយចរចាដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយជូនជាតិមាតុភូមិ។ ដោយសារតែតួនាទីដ៏សំខាន់របស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) និងឆន្ទៈនយោបាយរបស់ឥស្សរជននយោបាយសំខាន់ៗផ្សេងទៀត ពិសេសសម្ដេច ហ៊ុន សែន ទើបនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ បានកំណត់យករបបរាជានិយមឱ្យស្គាល់អត្ថិភាពឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាមួយគ្នានេះដែរ ក្រៅពីតួនាទីសំខាន់របស់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) នៅក្នុងនយោបាយ ប្រជាប្រិយភាពរបស់ព្រះអង្គក្នុងចំណោមប្រជាជនខ្មែរនាពេលនោះ ក៏ជាចំណែកចូលរួមមួយទៀតផងដែរ ដែលគេឆ្លុះបញ្ចាំងបានតាមរយៈការប្រើប្រាស់ប្រជាប្រិយភាពរបស់ព្រះអង្គ ដោយអ្នកនយោបាយខ្លះនៅក្នុងសម័យនោះ ដែលបានបង្កើតសារឃោសនានយោបាយថា “ស្រុកកើតសង្គ្រាមដោយសារតែអត់ស្ដេច ឥឡូវស្ដេចមកវិញហើយ តើរង់ចាំអីទៀត?”។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា របបរាជានិយមដែលបន្តអត្ថិភាពឡើងវិញនៅកម្ពុជានេះទៀតសោត គឺជាការបន្តគ្រងរាជសម្បត្តិនៃខ្សែរាជវង្សដដែលនៅមុនថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ និងអតីតព្រះមហាក្សត្រគឺ សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ក៏បានយាងមកគ្រងរាជសម្បត្តិជាថ្មីម្ដងទៀតផងដែរ ដោយព្រះអង្គបានយាងគង់នៅជានិមិត្តរូបនៃឯកភាពជាតិ ដែលអ្នកនយោបាយគ្រប់និន្នាការគោរពទ្រង់ជាព្រះមហាក្សត្រ និងចាត់ទុកទ្រង់ជាឥស្សរជនដ៏កំពូលរបស់ប្រទេសជាតិ។ នេះគឺជាលក្ខណៈពិសេសដោយឡែកមួយទៀតនៃរបបរាជានិយមនៅកម្ពុជា។

បន្ថែមពីនេះ របបរាជានិយមនៅកម្ពុជា មានលក្ខណៈខុសប្លែកពីរបបរាជានិយមនៃបណ្ដាប្រទេសនានាដែលត្រូវបានគេធ្វើបដិវត្តន៍ ឬផ្ដួលរំលំបញ្ចប់អត្ថិភាពរាជានិយម ឬរក្សាឱ្យមានព្រះមហាក្សត្រ ប៉ុន្តែពុំមានតួនាទីអ្វីនោះឡើយ។ សម្រាប់ រាជានិយមនៅកម្ពុជានៅក្នុងសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ បើទោះបីជាព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់គ្រងរាជសម្បត្តិ ប៉ុន្តែទ្រង់មិនកាន់អំណាចក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែទ្រង់មានព្រះរាជតួនាទីជាព្រះប្រមុខរដ្ឋមួយជីវិត និងពុំអាចមាននរណារំលោភបំពានបានឡើយ (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៧)។ មានន័យថា ក្នុងព្រះរាជសម្បត្តិជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះអង្គទ្រង់មានព្រះរាជតួនាទីដ៏សំខាន់នៅក្នុងឆាកការទូតអន្តរជាតិ ទទួលសារតាំងនៃអគ្គរដ្ឋទូត/រាជទូតនៃប្រទេសជាមិត្ត ធានានូវដំណើរការប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាចសាធារណៈឱ្យមានភាពទៀងទាត់ ព្រមទាំងចេញពីរាជក្រឹត្យត្រាស់បង្គាប់តែងតាំង ឬបញ្ចប់មុខតំណែងឬគោរមងារផ្សេងៗ តាមសំណើរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងចេញព្រះរាជក្រមដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់នានាដែលស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិបានអនុម័ត ក្នុងព្រះនាមព្រះអង្គជាព្រះប្រមុខរដ្ឋនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

លើសពីនេះទៅទៀត របបរាជានិយមកម្ពុជា មានលក្ខណៈពិសេសមួយទៀតនៅត្រង់ថា គឺជារបបរាជានិយមតាមបែបជ្រើសតាំង ដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ ដោយព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់ពុំមានព្រះរាជអំណាចចាត់តាំងព្រះរជ្ជទាយាទសម្រាប់គ្រងរាជសម្បត្តិ (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា១០) ដូចរបបរាជានិយមនៅតាមបណ្ដាព្រះរាជាណាចក្រនានាលើពិភពលោក ឬរបបរាជានិយតាមបែបប្រពៃណីដូចនៅក្នុងសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។ ប្រការនេះ ពិតជាធានាបាននូវការជ្រើសតាំងព្រះរាជវង្សានុវង្ស ដែលប្រកបដោយ លក្ខណៈសម្បត្តិសមស្របពេញលេញដើម្បីគ្រងរាជសម្បត្តិជាព្រះមហាក្សត្រ និងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ដែលធានាបាននូវការបំពេញព្រះរាជតួនាទីដូចបានរៀបរាប់ខាងលើដោយប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ សមាសភាពក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ មានឥស្សរជនកំពូលៗចំនួន ៩អង្គ/នាក់គឺ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា, ប្រធានរដ្ឋសភា, នាយករដ្ឋមន្ត្រី, សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ គណៈមហានិកាយ និងគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ, អនុប្រធានទី១ និងអនុប្រធានទី២ព្រឹទ្ធសភា, អនុប្រធានទី១ និងអនុប្រធានទី២ រដ្ឋសភា (រដ្ឋធម្មនុញ្ញា មាត្រា១៣ថ្មី)។

នៅក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជា របបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពិតជាមានលក្ខណៈសមស្របបំផុតឆ្លើយតបនឹងស្ថានភាពសង្គម វប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលទំនាក់ទំនងរវាងមហាក្សត្រ និងប្រជានុរាស្ត្រ បានបន្តជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នាយ៉ាងស្អិតល្មួត ជាលក្ខណៈប្រពៃណីតាំងពីសម័យប្រវត្តិសាស្ត្ររហូតដល់សម័យទំនើប បើទោះបីជាស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលសម័យអាណានិគមបារាំងក៏ដោយក្ដី ប្រជារាស្ត្រខ្មែរមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្ររបស់ខ្លួន។ លើសពីនេះទៅទៀត នៅក្នុងសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនៅតែបន្តព្រះរាជតួនាទីដ៏សំខាន់ ជាតំណាងប្រជាជាតិខ្មែរ ជានិមិត្តរូបនៃការឯកភាពជាតិ និងជាអាជ្ញាកណ្ដាល ដើម្បីធានាការប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាចសាធារណៈឱ្យមានភាពទៀងទាត់ ក្នុងមុខនាទីជាព្រះប្រមុខរដ្ឋដែលបំពេញមុខងារទាំងឡាយរាប់ចាប់តាំងពីការធានានិរន្តរភាពនៃដំណើរការរដ្ឋបាលសាធារណៈ ព្រះរាជកិច្ចការងារការទូត និងព្រះរាជកិច្ចនៅក្នុងវិស័យសង្គមនិងមនុស្សធម៌ជាដើម។

ជារួម រាជានិយមនៅកម្ពុជា គឺជារាជានិយមដែលមានលក្ខណៈពិសេសទាំងនៅក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងដំណើរវិវត្តនៃសង្គមទាំងមូល ដោយរបបរាជានិយមកម្ពុជាបានបន្តអត្ថិភាពរបស់ខ្លួនស្របទៅនឹងលក្ខខណ្ឌសង្គម ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌នៃប្រជាជាតិខ្មែរ ហើយការណ៍ដែលព្រះមហាក្សត្របំពេញព្រះរាជតួនាទីនៅក្នុងនាមជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ពិតជាបានចូលរួមចំណែកជំរុញឯកភាពជាតិ ដោយព្រះមហាក្សត្រគឺជាតួអង្គដ៏ស័ក្តិសមបំផុតនៅក្នុងព្រះរាជតួនាទីជាជានិមិត្តរូបឯកភាពជាតិ ជាឥស្សរជនដែលជំរុញស្មារតីរួមជាអត្តសញ្ញាណជាតិ ក៏ដូចជាបំពេញព្រះរាជតួនាទីនៅក្នុងវិស័យការទូតអន្តរជាតិជាដើម៕

(រាល់ទស្សនៈដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ ជាទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ស្មេរផ្ទាល់ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទស្សនៈរួមរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាឡើយ)

  ថ្ងៃចន្ទ, 28 តុលា 2024 ម៉ោង 04:55 PM