រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

Cambodia's Strategic Balance Between the US under President Elect Donald Trump and China

Dr. Seun Sam

The increasing trade rivalry between the United States and China has effects on nations in the Asia Pacific area like Cambodia. This becomes more critical with the possibility of Donald Trump’s comeback to the presidency as it is anticipated to heighten trade disputes. If Trump pursues a stance against China again, Cambodia, a modest yet strategically positioned economy must weigh its choices thoughtfully to manage these challenges effectively.

China is currently the investor and key development ally for Cambodia; however, the United States plays a role as a significant market and backer of democratic governance in the country. To ensure Cambodia’s economic progress and political stability is safeguarded, it is important to handle trade tensions.

The trade tensions between the United States and China during Trumps presidency were characterized by increased tariffs and restrictions on technology transfer as efforts to reduce economic interdependence between the two countries—a period marked by significant strain in their bilateral relations. Although the Biden administration has carried forward some of these policies from the administration’s approach to China relations, there is a possibility that a return of Trump to power could lead to a renewal of trade conflicts and the implementation of measures aimed at curbing China’s economic influence. These escalating tensions are anticipated to have effects on nations like Cambodia that have economic connections with both the US and China.

Cambodia’s Important Economic Connections

China’s Impact; For a time now, China has been investing in Cambodia’s infrastructure related sectors such as agriculture and real estate development. This investment has greatly changed places like Sihanoukville into business centers, has made China the biggest provider of foreign direct investment (FDI). Moreover projects like the Belt and Road Initiative ( BRI ) are expected to bring about enhancements in connectivity and trade routes.

The United States plays a role as a market for Cambodia’s garment industry and textile exports – industries that play a crucial part in Cambodia’s economy and job market.

In the face of trade tensions escalating during Trumps presidency Cambodia could face three scenarios;

There is a growing expectation, for countries due to Trumps foreign policy concerning China in areas such as trade and regional security matters, Cambodia may need to navigate carefully by possibly reducing Chinese investments or limiting partnerships with Chinese tech companies in order to maintain good relations with the US. Balancing these demands without offending either country will call for diplomatic skill and tact.

Cambodia faces risks due to its dependence on China’s economy that could leave it vulnerable to potential consequences such as trade restrictions or sanctions imposed by the US on countries with significant Chinese investments.

Amid rising tensions in Cambodia include panels which can give rise to economic diversification opportunities as other nations look for investment alternatives apart from China due to reasons like tariffs or supply chain issues which may lead them to promote Cambodia as a manufacturing center for companies shifting their operations from China.

Tactics for Maneuvering Through Trade Rivalry

Enhancing ASEAN Integration; Being part of ASEAN gives Cambodia the opportunity to benefit from collaborating with neighboring countries to counter influences effectively. By endorsing ASEANs role in regional security and economic collaboration towards a more extensive network that promotes impartiality and non-alignment amid the US-China competition.

Cambodia should aim to expand its partnerships to lessen its dependence on China by seeking trade deals with countries like Japan and South Korea as well as the European Union (EU). By joining the Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), Cambodia opens up avenues for trade relationships and investment beyond interests.

Investment in Cambodia’s industries and infrastructure is key to enhancing the country’s resilience against influences and pressures. By fostering a self-economy supported by local sectors, Cambodia can decrease its dependence on any one partner. Efforts to enhance skills provide training and promote technological innovation in local businesses will not only attract a variety of investments but also help mitigate the impact of trade disruptions.

Building Stronger Connections with Both Superpowers; In managing ties with the United States and China carefully, Cambodia should aim to bolster interactions that promote collaboration on priorities without forming overly strong alliances with either party. For instance Cambodia could collaborate with China on infrastructure and growth initiatives while also working towards trade deals or security alliances with the United States that honor Cambodia’s independence and autonomy.

Develop a Balanced Foreign Policy Approach; Cambodia’s historical strategy of non-alignment could be beneficial in this situation by promoting a stance that highlights the significance of both the US and China as allies through a "peaceful coexistence" perspective. This non alignment tactic can act as a safeguard by positioning Cambodia as a mediator between the two nations than taking sides in their competition.

In light of escalating trade tensions between the US and China and the uncertainties surrounding a Trump presidency in Cambodia’s decisions about its economy and trade policies need to strike a careful balance between challenges and opportunities presented by these developments. To stay resilient amidst great power competition, Cambodia can focus on strengthening its connections within ASEAN countries, diversifying its economy, and maintaining a policy of neutrality. By adopting an adaptable strategy Cambodia can continue its growth trajectory protect its sovereignty and secure its interests in an evolving landscape defined by the rivalry between the US and China. By taking this rounded strategy, Cambodia can maintain its position as an ally while also asserting its independence within the changing regional context.

  ថ្ងៃសុក្រ, 15 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 10:45 AM

វិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងស្ថានទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា រៀបចំកម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពាន់រង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» ឆ្នាំ២០២៤

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅថ្ងៃពុធ ១៣ កើត ខែកត្ដិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ វេលាម៉ោង ០៣:០០ នាទីរសៀល មានការរៀបចំនូវ កម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពាន់រង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២៤ ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្រោមអធិបតីភាពរបស់ឯកឧត្ដម Wang Webin  ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ហង់ ជួនណារ៉ុន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។

កម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពាន់រង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២៤ មានការអញ្ជើញផ្ដល់កិត្តិយសថ្លែងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ដោយឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងទទួលបានការអញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថគន្លឹះដោយ ឯកឧត្ដម វ៉ាង វិនពីន ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រមទាំងទទួលបានកិត្តិយសអញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថាបើកដោយ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ហង់ជួន ណារ៉ុន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងជាអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

អញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ នៅក្នុងកម្មវិធីនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់ថា ខ្លឹមសារនៃបទចម្រៀងប្រកួតទាំងអស់ សុទ្ធតែបង្កប់នូវមនោសញ្ចេតនានិងក្តីសុបិន្ត និងជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីការធ្វើពិពិធកម្មវប្បធម៌នៃកម្ពុជា-ចិនផងដែរ ដែលជាចំណុចសំខាន់នៃការផ្លាស់ប្ដូររបស់ប្រទេសយើងទាំងពីរ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានលើកឡើងនូវសុភាសិតមួយឃ្លាដែលបានពោលថា «មិត្តភាពប្រៀបបានដូចដើមឈើ ជួយបាំងខ្យល់បាំងភ្លៀង។ មិត្តភាពប្រៀបបានដូចទន្លេ តែងតែស្រោចស្រពដល់ដួងចិត្តយើងទាំងអស់គ្នា»។  ឯកឧត្ដមបានជូនពរឱ្យដើមឈើនៃមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិននៅតែបន្ដរឹងមាំដូចដើមឈើនិងនៅតែបន្ដហូរមិនចេះរីងស្ងួចដូចទឹកទន្លេ។ តាមរយៈនេះ យើងនឹងប្រកៀកស្នាគ្នា រួមចំណែកទាំងកម្លាំងកាយនិងស្មារតីក្នុងការកសាងសហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នា កម្ពុជា-ចិន។

ឯកឧត្ដម វ៉ាង វិនពីន ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងថា ក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យអុំទូកនាពេលខាងមុខនេះ ឯកឧត្ដមពិតជាមានសេចក្ដីសោមនស្សយ៉ាងក្រៃលែង ដែលបានចូលរួមជាអធិបតីនៅក្នុងកម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពានរង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» នាឱកាសនេះ។ ឯកឧត្ដមបានបន្តថា ឆ្នាំនេះ ជាខួបទី៦៦ឆ្នាំ នៃការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរ និងជាឆ្នាំនៃការផ្លាស់ប្ដូរប្រជាជននិងប្រជាជន ដែលប្រទេសទាំងពីរកន្លងមកបានគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក នៅក្នុងអត្ថន័យមិត្តភាពដែកថែប។ ការជំរុញការផ្លាស់ប្ដូរវប្បធម៌នៃប្រទេសទាំងពីរគឺពិតជាសំខាន់ណាស់ ហើយមានសន្និសីទខេត្ត-ក្រុងមេត្រីភាព កម្ពុជា-ចិន ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅខេត្តសៀមរាប និងកម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពានរង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត»នាឱកាសនេះ។ ឯកឧត្ដមបានបន្ថែមថា ភាសាជាស្ពាន ដើម្បីជំរុញការស្គាល់គ្នា ភាសាគឺជាកម្លាំងចលករដ៏សំខាន់ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិ ហើយភាសាក៏ជាកម្លាំងចលករដ៏សំខាន់នៅក្នុងការជំរុញការស្គាល់នូវអារ្យធម៌ ហើយយើងនឹងជំរុញឱ្យប្រជាជនចិនរៀនភាសាខ្មែរឱ្យបានកាន់តែច្រើន។ ជាមួយនឹងការបង្ហាញក្ដីសង្ឃឹមថា នាពេលខាងមុខ ប្រជាជនចិននឹងចេះភាសាខ្មែរ ហើយប្រជាជនខ្មែរនឹងចេះភាសាចិនកាន់តែច្រើន ជួយយកអាសារ គោរពគ្នាទៅវិញទៅមកឱ្យកាន់តែធំធេង ឯកឧត្ដមសង្ឃឹមថា អ្នកចូលរួមនឹងជំរុញការតភ្ជាប់វប្បធម៌នៃប្រទេសទាំងពីរ ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរ។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ហង់ជួន ណារ៉ុន បានគូសបញ្ជាក់ថា ឯកឧត្ដមពិតជាមានក្ដីសោមនស្ស រំភើបរីករាយ ក្នុងការចូលរួមកម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពានរង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» ឆ្នាំ២០២៤ ដើម្បីប្រារព្ធឆ្នាំផ្លាស់ប្ដូរប្រជាជនកម្ពុជា-ចិន និងការជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការវិស័យអប់រំរវាងកម្ពុជានិងចិន។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យជឿជាក់ថា ការរៀបចំកម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពានរង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» គឺជាកម្លាំងចលករមួយដ៏សំខាន់ នៅក្នុងការលើកកម្ពស់ការសិក្សាចិននៅកម្ពុជា និងការផ្លាស់ប្ដូរវប្បធម៌នៃប្រទេសទាំងពីរ ឈានទៅកសាងធនធានយុវជននៃប្រទេសទាំងពីរ ដើម្បីលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងនៃប្រទេសទាំងពីរ កាន់តែប្រសើរឡើងជាបន្តបន្ទាប់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា កម្មវិធីប្រកួតចម្រៀងចិន «ពាន់រង្វាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត» ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២៤ នៅក្នុងវគ្គផ្ដាច់ព្រ័ត្រនេះ បេក្ខជនចំនួន១៦រូប បានចូលរួមប្រកួតប្រជែង ដើម្បីក្លាយជាជ័យលាភីលេខមួយ លេខពីរ និងជ័យលាភីលេខ៣ ដែលកម្មវិធីនេះ មានអ្នកចូលរួមទស្សនាប្រមាណជា៥០០នាក់។ ជាលទ្ធផល បេក្ខជនដែលទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់លេខ១គឺ កញ្ញា ម៉ា លីនណា ដែលច្រៀងបទចម្រៀងក្រោមចំណងជើងថា "វដ្ដរង្វង់នៃពេលវេលា" ចំណែកបេក្ខជនទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់លេខ២មាន២រូបគឺ កញ្ញា រស់ សុផារីយ៉ា និងកញ្ញា ជាវ ម៉េងគីម រីឯជ័យលាភីចំណាត់ថ្នាក់លេខ៣ មាន៣រូបគឺ កញ្ញា ភាន់ សុដារីយ៉ា កញ្ញ ធារស្មីបញ្ញា និងលោក យឹប សុខហេង៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 14 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 09:36 AM

IRIC Director General Advocates for a Shared Future at Global South Forum

Dr. Kin Phea, Director General of the International Relations Institute of Cambodia (IRIC) at the Royal Academy of Cambodia, emphasized that building a community with a shared future is both a moral and practical imperative, requiring collective effort and solidarity driven by fairness, compassion, and shared success.

Dr. Phea delivered these remarks at the Global South Media and Think Tank Forum held in São Paulo, Brazil, on November 11-12. The event, themed "Development and Revitalization: A New Journey for the Global South," brought together around 350 representatives from over 170 media organizations, think tanks, governments, and enterprises across 70 countries, all working to strengthen economic and cultural ties among developing nations.

In his keynote speech, Dr. Phea highlighted the urgency of fostering a shared future amid rising geopolitical tensions and divisions in global systems. "Our histories, rich in diversity and resilience, allow us to bring fresh perspectives to global unity," he said, calling on Global South nations to lead by example, promoting cooperation over conflict, inclusivity over supremacy, and trust over division.

Using Cambodia's partnership with China as an example, Dr. Phea underscored the benefits of mutual learning, respect, and shared prosperity, suggesting it serves as a model for overcoming differences and fostering long-term partnerships. "Cultural exchanges and people-to-people connections have deepened trust, showing that coexistence—not supremacy—leads to sustainable progress," he noted.

Dr. Phea urged Global South nations to work together on pressing issues such as climate change, pandemics, poverty, and inequality. "By embracing our diversity and working together, we can build bridges, learn from one another, and create a more equitable global order," he stated, emphasizing that fairness and compassion must be guiding principles.

Recognizing China’s role in promoting a multipolar world within the UN framework, Dr. Phea praised its stance against unilateralism and exclusive blocs, calling it a pivotal force for stability and cooperation. "China sides with developing countries, advocates for them, offers assistance, and boosts their influence in international affairs," he affirmed.

He also stressed the critical role of media and think tanks in fostering dialogue and consensus within the Global South, advocating for high-quality research and publications that contribute to the shared future vision.

Looking forward, Dr. Phea expressed optimism, acknowledging the challenges ahead but affirming the possibility of a future where diversity is celebrated, cultures are respected, and prosperity is shared.

The forum’s platform is expected to reinforce solidarity and cooperation in the Global South, contributing to the broader goal of building a community with a shared future for mankind.

RAC Media | Department of Public Affair

  ថ្ងៃពុធ, 13 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 02:11 PM

Exploring Economic Collaboration along the Lancang-Mekong River Alliance

The Lancang-Mekong River spans over 4 000 kilometers across China and five Asian countries – it's not a river but also a crucial lifeline and economic hub that signifies a shared destiny among nations it flows through; from the Tibetan Plateau down to Myanmar, Laos, Thailand, Cambodia, and Vietnam. Recently there has been a growing focus on the Lancang-Mekong Cooperation (LMC) as it presents an opportunity to leverage the rivers potential for growth and regional unity towards benefit. However, achieving these objectives demands a dedication to ensuring water governance practices along with transparent partnerships and equitable economic progress.

The Lancang-Mekong Cooperation Framework presents a vision

Since its inception in 2016 the Lancang-Mekong Cooperation (LMC) works towards growth by collaborating on water resource management, trade partnerships, infrastructure development and cultural interactions. This initiative involves six nations with China and five Asian countries uniting under a goal to boost connectivity and foster economic unity in the Lancang-Mekong area.

At the heart of this vision lies the river itself; it plays a role in supporting agriculture and fisheries as well as generating hydropower for the region’s development and livelihoods of its people The Lower Mekong Basin stands out as a distinctive economic collaboration centered around the river that emphasizes not just economic progress but also sustainable use of resources and cooperation across borders. Through its three core areas—political and security ties, economic growth and sustainability and social and cultural interactions—the LMC offers a chance to harmonize individual country goals with shared regional stability and prosperity opportunities

Connecting Economies through Infrastructure Growth

Improving connectivity and infrastructure in the region is a goal of the LMC to promote integration effectively. The development of roads, bridges, railways, and ports along the Lancang-Mekong corridor helps boost trade, tourism, and investments resulting in advantages for communities living along the river. The Laos-China Railway, such as in particular has reduced travel time. Boosted trade volumes, serving as an example of the benefits of well-planned infrastructure projects.

Projects that enhance connectivity with the support of LMC funds allow countries such as Cambodia and Laos to attract investments and expand their markets while diversifying their endeavors. The improved connections with China and neighboring ASEAN nations can potentially elevate Cambodia’s tourism sector alongside agriculture and manufacturing industries for an economy. To maintain inclusivity and sustainability in these initiatives, it is crucial for LMC to prioritize infrastructure development that serves communities respects concerns and promotes fair growth among member nations.

Water Management in the Context of Economic and Environmental Priorities

The Mekong River basin stands out as an area globally thanks to its abundant waters that sustain fishing activities and agriculture while also powering hydropower plants that generate significant income each year. However, this economic prosperity faces threats from issues like climate change, pollution and uncontrolled dam constructions. Changes in river flow resulting from hydropower dams those in China’s Lancang region significantly affect water availability and sediment distribution downstream, impacting farming, fishing industries and the well-being of local communities in Cambodia and Vietnam.

The LMC framework provides a platform for member nations to work together in managing water resources and reducing risks while setting up methods to share data for monitoring rivers. China has shown improvement by sharing data during seasons crucially; however, they need to maintain transparent collaboration consistently. Cambodia’s involvement in the LMC should prioritize promoting water management to ensure water access and sustainable farming practices that safeguard essential ecosystem services crucial for Cambodia’s food security.

Exploring Trade and Investment Prospects in the Region to Boost Economic Connections

Cooperation in the economy within the LMC framework extends beyond managing infrastructure and resources—it also promotes border trade and investment activities in the Lancang-Mekong region that houses a variety of industries like agriculture and fisheries to textiles and tourism offering potential for shared growth opportunities. For benefit from these chances of growth potentials made available by the LMC platform encourage trade enhancement initiatives such as lowering tariffs simplifying customs processes and improving trade infrastructure.

Cambodia has a workforce and a growing manufacturing industry that could see outcomes from more trade and investments coming in. By increasing trade activities and investments in the country’s textiles and sectors especially could lead to exports from Cambodia and open up new markets for local producers. Moreover, with the support of the LMC framework Cambodia has the potential to draw investments not from China but from surrounding regions into green technology, eco-tourism and food processing thus playing a role in fostering sustainable economic development. By taking advantage of these trade opportunities and exploring avenues for growth Cambodia can expand its economic horizons and lessen reliance on specific industries thus fortifying itself against unexpected shifts in the global economy.

Fostering Social and Cultural Interaction to Cultivate Trust and Mutual Understanding

The LMC goes beyond boosting growth; it also focuses on building relationships between individuals and promoting cultural interactions to strengthen a shared regional identity and mutual understanding among the Lancang-Mekong nations. Through educational exchanges programs and cultural festivals as vocational training initiatives are opportunities for people from various countries to exchange ideas and expertise while deepening social bonds. These interactions lay the groundwork for trust building which's crucial for addressing matters such as water resource management and economic inequalities within the region.

Cultural exchanges facilitated by the LMC could be a boon for Cambodia as they can highlight its heritage and draw in tourists while also bolstering ties with nearby nations. In particular collaborating on education and training initiatives has the potential to enhance the expertise of laborers nurturing human resources growth and enhancing Cambodia’s standing. Furthermore, these interactions can raise awareness about how the regions environmental and economic issues re-interconnected urging a dedication to sustainable progress.

The Way Ahead; Working Towards Equitable and Diverse Progress

The LMC framework has seen progress in fostering collaboration. Needs to overcome hurdles for balanced and inclusive development to occur. There are disparities in strength among LMC member nations with an influence from China; hence cooperation should be founded on fairness and shared advantages. It is vital for Cambodia and other ASEAN states to guarantee that initiatives benefit not the parties but also cater to the requirements of smaller economies and marginalized communities.

Environmental sustainability should be a focus for the LMC agenda as it moves forward in its initiatives and projects concerning the Mekong River regions development and environmental impact concerns amid dam construction activities and climate change threats that may exacerbate issues if not handled with caution and foresight. Cambodia heavily depends on the resources of the Mekong River to sustain its fishing industry and agricultural sector; hence it is imperative to incorporate measures and conduct regular environmental assessments in all LMC endeavors to safeguard the rivers delicate ecosystems.

Enhancing transparency and promoting data sharing in the LMC is crucially important. Creating a database for data and flood forecasting as well as water usage statistics can enable all participating countries to make well informed choices and address challenges efficiently. Cambodia and other Asian nations should push for mechanisms that promote comprehensive data sharing to support collaborative water management and disaster readiness efforts. This ensures that every member state has access to information regarding the rivers condition and water flow.

Wrap up Thoughts on Fulfilling the Potential of the Lancang Mekong Partnership

The Lancang Mekong Cooperation framework serves as a platform for cooperation that could boost economic development and connectivity while supporting sustainable growth in a crucial Asian river basin region. For Cambodia specifically the LMC presents a chance to bolster its economy upgrade infrastructure and safeguard its resources through efforts and shared initiatives.

Cambodia should take a rounded stance in its involvement with the LMC by focusing on meeting requirements while also promoting environmental sustainability and fair economic development together with its Lancang Mekong counterparts through cooperation and advocating for openness and respect to ensure the long-term prosperity of this common river resource.

Dr. Seun Sam is a policy analyst at the Royal Academy of Cambodia and he is also a part-time lecturer at Business School of Hohai University, China.

 References

 Chheang, V. (2020). "China’s Economic Presence in the Lancang-Mekong Region: Opportunities and Challenges for ASEAN Countries." Journal of Current Southeast Asian Affairs, 39(2), 234–254. [Discusses China's role in the Lancang-Mekong Cooperation (LMC) and implications for ASEAN countries.]

 Hirsch, P. (2010). "The Changing Political Dynamics of Dam Building on the Mekong." Water Alternatives, 3(2), 312–323. [Examines the environmental and political challenges related to hydropower development along the Mekong River.]

 Keskinen, M., et al. (2016). "Water-Energy-Food Nexus in the Mekong Region: Lessons from Laos." International Journal of Water Resources Development, 32(5), 761–779. [Analyzes water resource management and hydropower projects' impact on local economies and food security in the Mekong Region.]

 Lancang-Mekong Cooperation Secretariat. (2022). Lancang-Mekong Cooperation: Achievements and Future Directions. [A policy report on the LMC framework, highlighting collaborative efforts and future challenges.]

 Molle, F., Foran, T., & Kakonen, M. (2009). Contested Waterscapes in the Mekong Region: Hydropower, Livelihoods, and Governance. Earthscan. [Provides insights on the governance and sustainability challenges in the Mekong Region, particularly regarding hydropower and local livelihoods.]

 Nguyen, T. T., & Tran, B. T. (2021). "Mekong Delta's Climate Resilience and Sustainable Development: A Case for Regional Cooperation." Asian Development Review, 38(1), 29–51. [Discusses regional collaboration for sustainable development in the Mekong Delta and the importance of data sharing.]

 Parameswaran, P. (2017). "The Promise and Limits of the Lancang-Mekong Cooperation Mechanism." The Diplomat. [An overview of the LMC framework’s goals, achievements, and challenges for sustainable development and political cooperation.]

 Royal Academy of Cambodia (2023). "The Role of Cambodia in the Lancang-Mekong Cooperation." [Research brief on Cambodia's involvement in the LMC and its focus areas such as infrastructure and sustainable development.]

 Shrestha, S., & Yatagai, A. (2020). "Hydro-Climatic Variability and Impacts on the Mekong Basin: Adapting to a Changing Climate." Environmental Research Communications, 2(5). [Analyzes climate change impacts on water resources and economic activities in the Mekong Basin.]

  Yasuda, Y. (2015). "Rules, Norms, and NGO Advocacy Strategies: Hydropower Development on the Mekong River." Journal of Environment and Development, 24(4), 474–499. [Explores how NGOs engage in advocacy to shape norms and policies for sustainable hydropower on the Mekong River.]

  ថ្ងៃពុធ, 13 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 09:05 AM

ហេតុអ្វីបញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី តែងតែក្លាយជារឿងដែលអ្នកនយោបាយលើកយកមកធ្វើជាប្រធានបទនយោបាយ?

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

   នៅក្នុងសង្គមជាតិនីមួយៗ អ្នកនយោបាយដែលមាននិន្នាការផ្សេងគ្នា​តែងតែមាន​ការ​ខ្វែង​គំនិតគ្នាទៅលើ​ប្រធានបទនានា ដោយយោងទៅលើផលប្រយោជន៍នយោបាយ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ទាក់ទាញ​ប្រជាប្រិយភាពនិងការគាំទ្រ និងការកំណត់របៀបវារៈនយោបាយ​ដើម្បី​ឈាន​ឆ្ពោះ​ទៅ​សម្រេចគោល​ដៅរបស់ខ្លួនជាដើម។ ប្រធានបទនយោបាយខ្លះ ដែល​គេ​លើក​យក​មក​​ពិភាក្សា ចោទសួរដេញដោល ឬដាក់បន្ទុកទៅកាន់គូភាគីម្ខាងទៀត អាចជាប់​ពាក់​ព័ន្ធ​​ទៅ​នឹង​​វិស័យនានា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាយុត្តិធម៌សង្គម ឬបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពជាតិ អាស្រ័យ​​លើការវិវត្តស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច សង្គម ឬនយោបាយ។ នៅក្នុងចំណោម​ប្រធាន​បទ​​ទាំង​នោះ បញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី ជានិច្ចកាល តែង​តែ​ក្លាយ​ជា​រឿង​ដែល​គេ​លើក​យកមកធ្វើជាប្រធានបទនយោបាយផងដែរ។

   អធិបតេយ្យភាព សំដៅលើអំណាចខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងរដ្ឋដែលមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រង កំណត់​និង​ត្រួតពិនិត្យកិច្ចការនានារបស់រដ្ឋ ដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែកពីអ្នកដទៃ។ ចំណែក បូរណភាពទឹកដី សំដៅទៅលើភាពពេញលេញនៃទឹកដី ដែលគ្មានខ្វះខាត ឬបាត់បង់​ចំណែកណាមួយឡើយ។ បញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី គឺជារឿងដែល​អ្នក​នយោបាយខ្មែរតែងតែលើកឡើងធ្វើជាប្រធានបទនយោបាយ ដាក់បន្ទុក ឬចោទ​ប្រកាន់​ទៅ​លើ​ដៃគូម្ខាងទៀត រាប់ចាប់តាំងពីសម័យសង្គម​រាស្ត្រនិយម សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និង​សម័យក្រោយៗមកទៀតផងដែរ។

   ការលើកយកបញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី ធ្វើជាប្រធានបទ​នយោបាយ ក៏​ព្រោះ​តែបញ្ហានេះគឺជាប្រធានបទរសើប និងជាបញ្ហារួមរបស់ប្រជាជាតិ ដែល​គេអាច​ដាស់​ស្មារតី និង​ទាក់​ទាញ​ចំណាប់អារម្មណ៍របស់មហាជនគ្រប់រូប ពិសេសបំផុសបំផុលស្មារតី​ជាតិ​និយម ដែល​ជួន​កាល បញ្ហា​នេះត្រូវបានគូភាគីលើក​ឡើង ដើម្បីចោទជាចម្ងល់​ចំពោះ​ឯក​រាជ្យនៃការ​សម្រេច​ចិត្តរបស់មេដឹកនាំ សិទ្ធិអំណាច​របស់​រដ្ឋាភិបាល​នៅក្នុង​ការគ្រប់​គ្រង​ដែន​ដី ឬទាញយកផល​ប្រយោជន៍​ពីធន​ធាន​ដែលមាននៅ​ក្នុង​ដែនដីដែលស្ថិត​ក្រោម​អធិប​តេយ្យភាព​ស្រប​ច្បាប់​របស់​រដ្ឋ​ខ្លួន។ ចំពោះ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ផ្ទាល់ បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​មេរៀនពីអតីតកាលជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាង នៅតែ​ដិត​ដាមក្នុង​ការ​គិត​របស់​ប្រជា​ពល​រដ្ឋជាប់ជានិច្ច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យការ​លើកឡើង​ទាំង​ឡាយរបស់អ្នកនយោបាយ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ហា​អធិបតេយ្យភាពជាតិ និងបូរណភាពដែនដី ក្លាយ​ជា​ប្រធានបទដ៏ពេញនិយម ដោយបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ និងការ​តាមដាន​ខ្លាំង​បំផុត​ពីសំណាក់មហាជន។

   ទោះជាយ៉ាងណា ប្រទេសជាតិនេះគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ច​ធានាឱ្យបាន​នូវ​ឯករាជ្យ អធិប​តេយ្យភាព និង​បូរណ​ភាពទឹកដី ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះជាណាចក្រកម្ពុជា និង​ផ្អែក​ទៅលើ​ច្បាប់អន្តរជាតិដែលមានជាធរមាន ពិសេសលិខិតបទដ្ឋាន​គតិ​យុត្តិ​ដែលមាន​តម្លៃ​ជា​អន្តរ​ជាតិ បន្សល់ដោយអាណានិគមបារាំង ពោលគឺរាល់សន្ធិសញ្ញានិងលិខិត​បទ​ដ្ឋាន​កំណត់ព្រំប្រទល់រដ្ឋបាល​ទាំង​ឡាយ ដែល​បារាំង​ចុះ​ហត្ថលេខាពាក់ព័ន្ធនឹងអធិប​តេយ្យកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងពេលដែលមហា​អំណាច​ពិភពលោកមួយ​នេះ​បានដាក់​អាណានិគម​មក​លើប្រទេស​កម្ពុជា និង​តំបន់​ឥណ្ឌូ​ចិន-បារាំង។ ជាមួយគ្នានេះ រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ត្រូវតែមាន​ការ​បក​ស្រាយ​ដល់ប្រជាពល​រដ្ឋ អំពីបញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និង​បូរណ​ភាព​ទឹកដី​ដែល​មិន​អាច​រំលោភ​បាន​របស់​ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្លើយតបទៅនឹង​ការ​លើក​ឡើង​ឬការ​ចោទ​ប្រកាន់​ទាំង​ឡាយ​ណាដែលថា រាជរដ្ឋាភិបាល​ពុំ​បាន​ធានាអធិប​តេយ្យ​និងបូរណភាព​ទឹក​ដី​របស់ខ្លួន ព្រោះប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនមានការបក​ស្រាយ​ណាមួយ​​ឱ្យ​បានច្បាស់លាស់នោះទេ ការលើកឡើង​ឬការ​ចោទ​ប្រកាន់​ខាងលើនេះ នឹងក្លាយទៅជា​មូលហេតុដែលប្រជាពលរដ្ឋអាចវាយតម្លៃ ឬដាក់​ការ​សង្ស័យទៅ​តាម​ជ្រុង​នៃការគិតផ្សេងៗគ្នា លើការដឹកនាំរបស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​នៅក្នុង​ការ​ធានា​បាន​នូវអធិបតេយ្យភាព និង​បូរណភាពទឹកដី ហើយអាចក្លាយទៅជាបញ្ហាប្រឈមដែល​ប៉ះ​ពាល់ដល់​ប្រជាប្រិយភាព និង​ការគាំទ្ររបស់ប្រជា​ពល​រដ្ឋលើរាជរដ្ឋាភិបាល ឬអាចឈានទៅ​ដល់ការបង្កអស្ថិរភាពសង្គមជាតិថែមទៀត​ផង។

   ចំពោះបញ្ហាអធិបតេយ្យ និងបូរណភាពទឹកដី គឺជាកត្តាកំណត់ភាពស្លាប់រស់របស់​រដ្ឋ​មួយ និងក៏ជាកត្តាកំណត់នូវជោគវាសនារបស់មេដឹកនាំនៃប្រទេសមួយផងដែរ។ នៅចំពោះ​មុខបរទេស មេដឹកនាំ​ត្រូវ​តែមានជំហររឹងមាំដាច់ខាត ជាមួយនឹងភាពប្រាកដប្រជា​ចំពោះ​ការធានាឱ្យ​បាននូវ​អធិបតេយ្យភាព​ជាតិ និងការពារឱ្យខាងតែបាននូវបូរណភាពទឹកដី។ សម្រាប់​បញ្ហាផ្ទៃក្នុងប្រទេស មេដឹកនាំត្រូវតែ​គ្រប់​គ្រង​ស្ថានការណ៍ពាក់ព័ន្ធឱ្យ​បានគ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ ក្ដោប​ក្ដាប់ឱ្យបានមនោសញ្ចេតនាស្នេហា​ជាតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រម​ទាំងត្រូវ​ចាប់​យក​ឱកាស​បង្វែរនិន្នាការនៃការព្រួយបារម្ភ ទៅជាការផ្ដល់ជំនឿទុកចិត្ត និង​ការ​គាំទ្រ​យ៉ាង​ពេញ​លេញ តាម​រយៈការអនុវត្តសកម្មភាពប្រកបដោយភាពប្រាកដនិយម និងបង្ហាញ​ឱ្យ​ឃើញ​នូវ​សមិទ្ធ​ផល​ជាក់​ស្ដែងរបស់ខ្លួន។

   គេត្រូវតែចងចាំថា រាល់គុណសម្បត្តិ និងភាពចន្លោះប្រហោងរបស់មេដឹកនាំនិង​អ្នក​នយោបាយ ពិសេសនៅក្នុងការសម្រេចចិត្ត ក៏ដូចជាទង្វើជាក់ស្ដែងទាំងឡាយដែល​ពាក់​ព័ន្ធ​ទៅនឹងបញ្ហាអធិប​តេយ្យ​ភាព បូរណភាពទឹកដី និងផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ នឹង​ត្រូវ​កត់​ត្រា​ទុក​នៅក្នុងឯកសារប្រវត្តិ​សាស្ត្រ ដែលម​នុស្សគ្រប់ជំនាន់នឹងចងចាំ និងយល់ដឹង​អំពី​ការណ៍​​ពិត ដែលពួកគេនឹងមានការគោរព រឭកដឹងគុណ និងមានមោទកភាពចំពោះ​អ្នក​ជំនាន់​មុន ដែល​ធានាបាននូវអធិបតេយ្យជាតិ បូរណភាពទឹកដី និងផលប្រយោជន៍​របស់​ជាតិ និង​ថ្កោល​ទោសចំពោះអ្នកដែលពុំបានចូលរួមចំណែកថែរក្សាការពារអធិបតេយ្យជាតិ និង​បូរណ​ភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន៕

  ថ្ងៃអង្គារ, 12 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:31 PM

របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ៖ ការដឹកនាំសង្គមដែលយកបញ្ញវន្តជាសត្រូវ ធ្វើឱ្យរបបនេះទន់ខ្សោយនិងដួលរលំយ៉ាងឆាប់រហ័ស

ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ

នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូល ស្ដីពីការ «ការជ្រើសរើសមុខជំនាញនៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា» ដែលរៀបចំឡើងដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានការលើកឡើងជាសំណួរដោយអ្នកចូលរួមអំពី សារៈសំខាន់នៃការអភិវឌ្ឍនៃការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិត្រូវការអ្នកមានចំណេះដឹងច្រើន ប៉ុន្តែនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានអ្នកចេះដឹងនៅក្នុងនោះដែរ បែរជាដឹកនាំកម្ពុជាឆ្ពោះទៅរកអន្តរាយទៅវិញ។ ការលើកឡើងអំពីចម្ងល់នេះ គេហាក់ដូចជាមិនបានសិក្សាឱ្យបានជាក់ច្បាស់អំពីស្ថានភាពនៃការដឹកនាំនៃរបបនោះឡើយ។

មេដឹកនាំកំពូលនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាអ្នកមានសិទ្ធិអំណាចសម្រេចចិត្តគឺ ប៉ុល ពត គឺជាមនុស្សដែលពុំបានទទួលការសិក្សាទូលំទូលាយនោះឡើយ ពោល ប៉ុល ពត បានចូលរៀនត្រឹមតែកម្រិតកម្មករជំនាញតែប៉ុណ្ណោះ។ នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ ជាមួយនឹងអ្នកសារព័ត៌មានជនជាតិអាម៉េរិកឈ្មោះ Nate Thayer ដែលជាអ្នកបានសម្ភាសន៍ ប៉ុល ពត ផ្ទាល់តែម្នាក់គត់ មុន ប៉ុល ពត ស្លាប់ ប៉ុល ពត បានសារភាពថាខ្លួនមិនបានរៀនចេះដឹងអ្វីនោះទេ ដោយ ប៉ុល ពត រៀននៅប្រទេសបារាំង គ្មានលុយកាក់អ្វីនោះឡើយ ហើយមេដឹកនាំរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរូបនេះ នឹកស្រមៃឃើញតែវណ្ណៈអធននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុល ពត បានមើលតែសៀវភៅក្រហម ជាសៀវភៅកុម្មុយនីស្តតែមួយគត់ដែល ប៉ុល ពត បានអាន នៅស្ទឹងសែន ទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។

ជាសក្ខីភាពផ្ទាល់ដែលបញ្ជាក់ថា របបប្រល័យមនុស្សជាតិនេះ បានចាត់ទុកបញ្ញវន្តជាសត្រូវនោះគឺ ក្រោយការឡើងកាន់អំណាច ប៉ុល ពត បានធ្វើការអំពាវនាវឱ្យបញ្ញវន្តខ្មែរ ដែលនៅបរទេសទាំងអស់ ចូលមកកម្ពុជាដើម្បីកសាងប្រទេសជាតិជាមួយនឹងខ្លួន ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ មេដឹកនាំដ៏ឃោរឃៅរូបនេះ បានយកបញ្ញវន្តដែលវិលត្រឡប់ទៅមាតុភូមិកំណើត ដើម្បីចូលរួមកសាងប្រទេសជាតិឡើងវិញនោះ ទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់ ដែលនេះបានបញ្ជាក់អំពីកំហឹងនិងការគុំគួនវណ្ណៈរបស់ ប៉ុល ពត ចំពោះបញ្ញវន្តនិងអ្នកមានចំណេះដឹងជាទូទៅ។

បន្ថែមពីនេះ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត ថែមទាំងបានចាត់ទុកជនទាំងឡាយណាដែលឃើញមានពាក់វែនតា ឬត្រូវបានស៊ើបដឹងថាជាគ្រួសារ សាច់ញាតិរបស់កងទ័ព នគរបាល គ្រូបង្រៀន និងមន្ត្រីរដ្ឋការសម័យមុន ត្រូវបានកម្លាំងនៃរបបនេះនាំយកទៅសម្លាប់ចោលទាំងអស់ ដោយពួកគេបានអះអាងថា ជីកស្មៅ ត្រូវជីកទាំងឫស ចៀសវាងបន្សល់ដានទៅដល់ថ្ងៃក្រោយ។ ទាំងនេះសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា មេដឹកនាំនៃរបបនេះ បានសម្លាប់អ្នកប្រាជ្ញ បញ្ញវន្តខ្មែរដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសចោលស្ទើតែទាំងអស់ ឱ្យតែខ្លួនរកឃើញថាជាមនុស្សមានចំណេះដឹង។ ត្រង់នេះ ប៉ុល ពត ហាក់មានការព្រួយបារម្ភចំពោះអ្នកចេះដឹង ដែលអាចនឹងងើបឡើងលេចធ្លោជាងខ្លួនទាំងនៅក្នុងជួរអ្នកដឹកនាំឬកម្មាភិបាលកណ្ដាល ក៏ដូចជាលទ្ធភាពនៃការជំរុញចរន្តប្រឆាំងនឹងខ្លួនពីមូលដ្ឋាននានានៅតាមតំបន់និងភូមិភាគ។

ការដឹកនាំប្រទេសដោយយកការកាប់សម្លាប់ជាតិសាសន៍ឯង ពិសេសផ្ដោតទៅលើការកាប់សម្លាប់អ្នកចេះដឹងដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាម គឺជានយោបាយដឹកនាំជាតិដ៏ល្ងង់ខ្លៅមួយ ដែលក្រុមជនកុម្មយនីស្តខ្មែរទាំងនេះ ពិសេស ប៉ុល ពត បានសាងនូវវិនាសកម្មដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ជាតិមាតុភូមិ។ ជាលទ្ធផល ប្រទេសកម្ពុជា​នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ ប៉ុល ពត បានឈានទៅរកភាពទន់ខ្សោយជាទីបំផុត ទាំងក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍប្រទេស ក៏ដូចជាការកសាងកម្លាំងដើម្បីការពារជាតិ ក៏ព្រោះតែភាពសង្ស័យ និងការភ័យខ្លាចចំពោះអ្នកមានចំណេះដឹង មិនអាចប្រមូលយកអ្នកមានចំណេះដឹងឱ្យចូលរួមជំរុញការអភិវឌ្ឍជាតិ និងពង្រឹងការដឹកនាំរដ្ឋរបស់ខ្លួន។

ជារួម សង្គមជាតិដែលដឹកនាំដោយសម្បូរធនធានមនុស្ស និងមានការចូលរួមពីបញ្ញវន្ត និងអ្នកមានចំណេះដឹងនៅក្នុងវិស័យឬជំនាញផ្សេងៗគ្នា នឹងឈានឆ្ពោះទៅកាន់ការរីកចម្រើន បើទោះបីជាមានការយល់ឃើញខុសៗគ្នាទៅតាមជ្រុងផ្សេងៗក្ដី ក៏តាមរយៈរបកគំហើញនៃបញ្ញវន្ត និងអ្នកប្រាជ្ញនានា សង្គមជាតិនោះនឹងមានវឌ្ឍនភាពជឿនលឿនឆ្ពោះទៅមុខជានិច្ច៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអង្គារ, 12 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 11:14 AM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ គឺជាវិទ្យាសាស្ត្រដឹកនាំមនុស្ស

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ «វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ គឺជាវិទ្យាសាស្ត្រដឹកនាំមនុស្ស ព្រោះគ្រប់ការសម្រេចចិត្តទាំងអស់សុទ្ធសឹងតែពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយ ហើយគ្មានវិទ្យាសាស្ត្រណាមួយដែលគេចផុតពីនយោបាយនោះទេ» នេះជាការលើកឡើងរបស់លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរដែលលើកឡើងដោយអ្នកចូលរួម ក្នុងឱកាសលោកបណ្ឌិត ចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូល ស្ដីពី «ការជ្រើសរើសមុខជំនាញនៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា»។

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានថ្លែងគូសបញ្ជាក់អំពីទ្រឹស្ដី ដែលលើកឡើងដោយអ្នកប្រាជ្ញ អារីស្តូត ដែលលើកឡើងថា «វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ គឺជាមុខវិជ្ជាចម្បងនៃមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រ (Political Science is the master of science)» ដែលមានន័យថា មុខជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ គឺជាមុខជំនាញសម្រាប់ធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តតាមរយៈការទទួលបានព័ត៌មានពីគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដែលអ្នកសិក្សាជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ មានសិក្សាមុខជំនាញផ្សេងៗជាច្រើន ជាហេតុនាំឱ្យអ្នកសម្រេចចិត្តដែលមានមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ អាចធ្វើសេចក្ដីសម្រេចបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងត្រូវស្ថានការណ៍។ លោកបណ្ឌិតអះអាងថា ទ្រឹស្ដីដែលលើកឡើងដោយអារីស្តូតនេះ មានរយៈពេលជាង២ពាន់ឆ្នាំមកហើយ ហើយនៅតែមានភាពត្រឹមត្រូវ ព្រោះការសម្រេចចិត្តធំៗលើវិស័យ និងជំនាញផ្សេងៗ សុទ្ធសឹងជាការសម្រេចចិត្តបែបនយោបាយ។

ជាការពិតណាស់ មនុស្សម្នាក់សុទ្ធសឹងតែមានការគិតខុសៗគ្នា មានសម្បជញ្ញៈផ្សេងៗគ្នា។ ហេតុនេះហើយ ដើម្បីដឹកនាំមនុស្សបាន គេត្រូវមានមូលដ្ឋានពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីឱ្យការសម្រេចចិត្តអាចធ្វើឡើងប្រកបដោយភាពបត់បែន មានការថ្លឹងថ្លែងពិចារណាបានហ្មត់ចត់។ កន្លងមក មានការលើកឡើងថា "នយោបាយគឺជានយោបោក" ត្រូវបានលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ពន្យល់ថា ការមិនបានដឹងអំពីអ្វីដែលជាវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ ទើបមហាជនមួយចំនួន ត្រូវបានគេបោកប្រាស់ ជាហេតុនាំឱ្យមាននិន្នាការយល់ឃើញមួយជ្រុងអំពីនយោបាយថា គឺជាការបោកប្រាស់សុទ្ធសឹង ប៉ុន្តែនិយមន័យពិតប្រាកដនៃពាក្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ គឺជាការសិក្សាអំពីដំណើរការនៃការកៀងគរការគាំទ្រ ដើម្បីឈានទៅដល់អំណាចសម្រេចចិត្តនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋឬបុរីមួយ។

បន្ថែមពីលើនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានអះអាងថា ពលរដ្ឋនិងយុវជន ពុំគួរព្រួយបារម្ភ ឬភ័យខ្លាចនឹងការសិក្សារៀនសូត្រអំពីវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនោះទេ ព្រោះការសិក្សារៀនសូត្រអំពីវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយបានកាន់តែទូលំទូលាយ គឺជាការចូលរួមចំណែកជំរុញដំណើរការនយោបាយនៅកម្ពុជាកាន់តែប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀត។ លោកបណ្ឌិត បានមានប្រសាសន៍ចាត់ទុកថា «នយោបាយគឺជាឆ្នាំងបាយ» ព្រោះនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃជាក់ស្ដែង គ្មានវិស័យណាមួយ ឬដំណើរការផ្នែកណាមួយនៃសង្គមដែលពុំជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយនោះឡើយ។ លោកបណ្ឌិតបន្តថា ការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ គឺជាការសិក្សាដែលផ្ដោតទៅលើរបៀបរបបនៃការដឹកនាំ និងគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ដែលអ្នកសិក្សាអាចស្វែងយល់អំពីទ្រឹស្ដីនៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ការស្វែងយល់អំពីស្ថានភាពទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ក៏ដូចជាតួអង្គមិនមែនរដ្ឋ ព្រមទាំងទទួលបាននូវពុទ្ធិផ្សេងៗទៀត ពាក់ព័ន្ធទៅប្រវត្តិសាស្ត្រ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមវិជ្ជា ទស្សនវិជ្ជា និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមដទៃទៀតដែលទាក់ទងទៅនឹងដំណើរអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។

ជាចុងក្រោយ លោកបណ្ឌិតក៏បានជំរុញលើកទឹកចិត្តឱ្យយុវជនដែលមានបំណងបន្តការសិក្សានៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា ត្រូវព្យាយាមស្វែងយល់អំពីទេពកោសល្យនិងឧបនិស្ស័យដែលខ្លួនមាន ព្រមទាំងដាក់គោលដៅ និងផែនទីគំនិតរបស់ខ្លួនឆ្ពោះទៅសម្រេចចិត្តគោលដៅជីវិត និងការប្រកបមុខរបរឬអាជីពការងារផ្សេងៗ ដើម្បីសម្រេចបាននូវភាពជោគជ័យនិងអត្ថន័យនៃជីវិត។

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃចន្ទ, 11 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 05:29 PM

បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច៖ ជ្រើសរើសមុខជំនាញតាមទេពកោសល្យ ទើបមនុស្សអាចបញ្ចេញសក្ដានុពលរបស់ខ្លួន និងធ្វើជាម្ចាស់លើជោគវាសនារបស់ខ្លួនបាន

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ ថ្លែងក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាវាគ្មិននៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូល ស្ដីពី «ការជ្រើសរើសមុខជំនាញនៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា» នាព្រឹកថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានថ្លែងគូសបញ្ជាក់ទៅដល់សិស្សានុសិស្ស និងយុវជនដែលបានចូលរួមថា «ការជ្រើសរើសមុខជំនាញតាមទេពកោសល្យ គឺជាការជ្រើសរើស ដែលមនុស្សអាចបញ្ចេញសក្ដានុពលរបស់ខ្លួន និងធ្វើជាម្ចាស់លើជោគវាសនារបស់ខ្លួនបាន»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងការជ្រើសរើសមុខជំនាញសិក្សាបន្តនៅថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានគូសបញ្ជាក់អំពីឥរិយាបថមួយចំនួនដែលសិស្សទើបបញ្ចប់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (បាក់ឌុប) និងត្រៀមចូលរៀនបន្តនៅមហាវិទ្យាល័យនានាថា សិស្សានុសិស្សខ្លះ បានជ្រើសរើសមុខជំនាញតាមទីផ្សារ ខ្លះជ្រើសរើសតាមឪពុកម្ដាយ អាណាព្យាបាល ឬមិត្តភ័ក្តិ និងខ្លះទៀតជ្រើសរើសដើម្បីបន្តវេនមុខរបរឬអាជីពការងារជាដើម។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានគូសបញ្ជាក់ថា និន្នាការនៃការជ្រើសរើសមុខជំនាញទាំងអស់នេះ អាចបណ្ដាលមកពីយុវជនបារម្ភខ្លាចគ្មានការងារធ្វើបន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសិក្សា ឬសម្រេចចិត្តដោយសារតែមនោសញ្ចេតនាបុគ្គល ក៏ដូចជាការបង្ខិតបង្ខំឬដាក់សម្ពាធផ្សេងៗ ដែលប្រការទាំងអស់អាចនឹងប៉ះពាល់ទៅដល់ការសិក្សារៀនសូត្រ និងការបំពេញការងារមិនបានប្រសើរឬអស់លទ្ធភាពនោះឡើយ។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានគូសបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើយុវជនជ្រើសរើសមុខជំនាញតាមទីផ្សារ អាចនឹងត្រូវខកចិត្តឬមិនសមនឹងអ្វីដែលខ្លួនចង់បាននៅពេលដែលរៀនចប់ ក៏ព្រោះតែតម្រូវការទីផ្សារមានការប្រែប្រួលជានិច្ច។ ចំណែកឯការជ្រើសរើសមុខជំនាញតាមឪពុកម្ដាយ អាណាព្យាបាល ឬមិត្តភ័ក្តិ អាចបណ្ដាលមកពីមនោសញ្ចេតនា ប៉ុន្តែនៅពេលដែលសម្រេចជ្រើសរើសដោយមិនបានពិនិត្យសមត្ថភាពនិងលទ្ធភាពរបស់ខ្លួន អាចធ្វើឱ្យមានការបោះបង់ការសិក្សានៅពាក់កណ្ដាលផ្លូវ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបន្តថា សម្រាប់ការជ្រើសរើសជំនាញដើម្បីបន្តវេនក៏អាចនឹងទទួលបានជោគជ័យ តាមរយៈការជ្រោមជ្រែងរបស់គ្រួសារ ប៉ុន្តែគេនឹងមិនអាចបញ្ចេញសមត្ថភាព ក៏ដូចជាប្រើប្រាស់សក្ដានុពលដែលខ្លួនមាន ដើម្បីឈានទៅរកជោគជ័យពេញលេញនោះទេ ហើយនៅក្នុងករណីខ្លះ ក៏អាចនឹងបរាជ័យផងដែរ ព្រោះការសម្រេចចិត្តមិនស្ថិតនៅលើខ្លួនឯង។

ជាអនុសាសន៍ដើម្បីឱ្យយុវជនអាចជ្រើសរើសមុខជំនាញបានត្រឹមត្រូវ និងបញ្ចេញសក្ដានុពលរបស់ខ្លួនបានពេញលេញនោះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានជំរុញឱ្យយុវជនត្រូវក្លាហាន មានការសម្រេចចិត្តផ្ទាល់ខ្លួន និងម្ចាស់ការនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសមុខជំនាញ ដើម្បីមានជំហររឹងមាំនៅក្នុងជីវិតនៅពេលអនាគត។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា យុវជនត្រូវពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន មិនមែនរត់ទៅរកគេឬរត់ទៅរកទីផ្សារនោះទេ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលយើងមានសមត្ថភាព នោះការងារនឹងរត់មករកខ្លួន។

បើតាមឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ យុវជនត្រូវជ្រើសរើសមុខជំនាញដោយផ្អែកលើទេពកោសល្យដែលខ្លួនមាន និងស្របទៅតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួន ទើបពួកគេអាចរៀនឆាប់ចាប់បាន និងប្រើប្រាស់សក្ដានុពលដែលខ្លួនមាន ដើម្បីឈានទៅសម្រេចបានលទ្ធផលកាន់តែប្រសើរទាំងនៅក្នុងការសិក្សា និងការបំពេញការងារ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបន្ថែមទៀតថា យុវជនត្រូវតែសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសមុខជំនាញ ដោយផ្ដោតជាចម្បងទៅលើទេពកោសល្យ បន្ទាប់មកគឺផ្អែកលើចំណង់ចំណូលចិត្តនិងការស្រលាញ់ និងចុងក្រោយទើបពិនិត្យមើលទៅលើទីផ្សារ។

ជាចុងក្រោយ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានស្នើឱ្យឪពុកម្ដាយនិងអាណាព្យាបាល គាំទ្រនិងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការសិក្សារៀនសូត្ររបស់កូនៗ និងអ្នកក្រោមអាណាព្យាបាលរបស់ខ្លួន និងលើកទឹកចិត្តដល់ពួកគេឱ្យជ្រើសរើសទៅតាមអ្វីដែលខ្លួនស្រលាញ់ពេញចិត្ត និងមានទេពកោសល្យពិតប្រាកដ ជាជាងការបង្ខិតបង្ខំឬដាក់សម្ពាធឱ្យពួកគេជ្រើសរើសតាមអ្វីដែលខ្លួនចង់បាន៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ

  ថ្ងៃចន្ទ, 11 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 02:21 PM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមហាអំណាច កម្ពុជាត្រូវត្រៀមខ្លួនឱ្យបានរួចរាល់គ្រប់ទិដ្ឋភាព និងព្យាយាមស្វែងយល់ពីឥរិយាបថរបស់មហាអំណាច

          ក្រោយការប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលបង្ហាញថា លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានជាប់ឆ្នោតជាថ្មីក្លាយជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាបានប្រកាសត្រៀមខ្លួនធ្វើការងារជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាម៉េរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីថ្មីរូបនេះ។

          បើគេពិនិត្យលើស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជា ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និតីកាលទី៧ ដែលបានកំណត់គោលនយោបាយការបរទេស ពង្រឹងមិត្តភាពចាស់ និងពង្រីកមិត្តថ្មី ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិ និងការថែរក្សាទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលពុំមានប្រធានបទធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងនេះល្អក់កករ ដោយទំហំពាណិជ្ជកម្ម ពិសេសការបញ្ជាទិញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅតែរក្សាបានក្នុងកម្រិតល្អប្រសើរមួយ។ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មនេះ គឺជាផ្នែកមួយ ដែលបង្ហាញអំពីការចូលរួមចំណែករបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ហើយនៅក្នុងអាណត្តិកន្លងទៅរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរ ក៏ពុំមានសញ្ញាណណាមួយដែលឈានទៅដល់ការធ្លាក់ចុះនៃកម្រិតទំនាក់ទំនងផងដែរ។ ដូច្នេះ នៅក្នុងរដ្ឋបាលដឹកនាំថ្មី របស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិកទី៤៧នេះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-សហរដ្ឋអាម៉េរិក ក៏ទំនងជានឹងបន្តប្រក្រតីភាពនិងអាចមានលទ្ធភាពប្រសើរឡើងជាងមុនផង​ដែរ តាមរយៈការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅលើមូលដ្ឋានដែលមានស្រាប់ ព្រោះលោក ដូណាល់ ត្រាំ ក៏នឹងនៅតែបន្តរក្សាគោលជំហរគាំពារនិយមរបស់ខ្លួន។ តាមរយៈនេះ លោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងកែសម្រួលតួនាទីនយោបាយការបរទេសសហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅលើពិភពលោក ដោយងាកទៅពង្រឹងនយោបាយ​ក្នុងស្រុក និងគិតគូរទៅលើសេដ្ឋកិច្ចសហរដ្ឋអាម៉េរិកជាចម្បង ជាជាងការពង្រីកលទ្ធភាពធ្វើសង្គ្រាមនៅឯក្រៅប្រទេសច្រើនដូចរដ្ឋបាលមុន។

          សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងព្យាយាមបញ្ចប់បញ្ហានៅខាងក្រៅដូចជា សង្គ្រាមរុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែនជាដើម ហើយងាកទៅពង្រឹងកិច្ចការខាងក្នុងវិញ។ ហេតុនេះ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា មិនមែនជាប្រធានបទដែលជះឥទ្ធិពលធំធេងទៅដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ទំនងជាងនឹងមិនមានការប្រែប្រួលធំធេងនោះទេ ហើយកម្ពុជាអាចព្យាយាមជំរុញទំនាក់ទំនងល្អប្រសើរបន្ថែមទៅទៀតផងដែរ។

          ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមហាអំណាច កម្ពុជាត្រូវត្រៀមខ្លួនឱ្យបានរួចរាល់គ្រប់ទិដ្ឋភាព និងព្យាយាមស្វែងយល់ពីឥរិយាបថរបស់មហាអំណាច មិនមែនតែជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិកតែមួយនោះទេ។ កម្ពុជាត្រូវតែប្រើប្រាស់នយោបាយការបរទេសផ្កាចម្រុះពណ៌ ដែលមានន័យថា កម្ពុជាត្រូវតែមានទំនាក់ទំនងនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយគ្រប់មហាអំណាចទាំង​អស់តាមរយៈការស្វែងយល់អំពីឥរិយាបថរបស់មេដឹកនាំ គោលនយោបាយការបរទេសរបស់មហាអំណាច ព្រោះនៅក្នុងអតីតកាលនិងបច្ចុប្បន្ន គ្រប់មហាអំណាចទាំងអស់ សុទ្ធសឹងតែមានឥទ្ធិពល ទោះជាដោយផ្ទាល់ឬប្រយោលក៏ដោយក្ដី លើស្ថានភាពតំបន់ និងប្រទេសកម្ពុជា។

          សម្រាប់សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្រោយការផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំ កម្ពុជាត្រូវតែត្រៀមខ្លួនឱ្យបានរួចរាល់នៅក្នុងការធ្វើការជាមួយប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោត ដើម្បីជំរុញទំនាក់ទំនងឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងព្រមគ្នាជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងមហាអំណាចផ្សេងៗទៀត។ បច្ចុប្បន្ន មិនមែនជាយុគសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ ដែលត្រូវបង្ខំចិត្តជ្រើសរើសយកមហាអំណាចណាមួយ ហើយចោលមហាអំណាចម្ខាងទៀតនោះទេ។ មេដឹកនាំកម្ពុជាត្រូវពិនិត្យមើលលើការចង់បានរបស់មហាអំណាចចំពោះកម្ពុជា ហើយត្រូវសិក្សាទៅលើសារនយោបាយ ដែលបេក្ខភាពប្រធានាធិបតីបានយកមកឃោសនានៅក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនាពេលកន្លងមកនេះ។ អ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយការបរទេស ត្រូវពិនិត្យពិចារណាឱ្យបានហ្មត់ចត់ ស៊ីជម្រៅ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយចំពោះលទ្ធភាពដែលមហាអំណាចអាចផ្លាស់ប្ដូរជំហរនយោបាយការបរទេស ឬក៏ការសម្រេចចិត្តផ្សេងៗទៅលើបញ្ហាក្នុងតំបន់និងពិភពលោក ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍របស់​ប្រទេសកម្ពុជា។

          នៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមហាអំណាច កម្ពុជាច្រើនតែទទួលបានផលប្រយោជន៍នៅក្នុងទិដ្ឋ​ភាពផ្សេងៗគ្នាអាស្រ័យលើកម្រិតនៃទំនាក់ទំនង ភាពអនុគ្រោះ ឬឧត្ដមភាពរបស់កម្ពុជាផ្ទាល់។ ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់មហាអំណាចសហរដ្ឋអាម៉េរិក កម្ពុជាទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍នៅក្នុងការដោះដូរពាណិជ្ជកម្ម ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកគឺជាទីផ្សារសំខាន់មួយសម្រាប់ការនាំចេញផលិតផលកម្ពុជា ដែលសុទ្ធសឹងជាផលិតផលឧស្សាហកម្មធន់ស្រាល។ ការនាំចេញផលិតផលទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាម៉េរិកនេះទៀតសោត គឺជាការចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ដែលកម្ពុជាមានភាព​ចាំ​បាច់ត្រូវតែព្យាយាមពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀត និងដោះស្រាយនូវ​ការយល់ឃើញខុសគ្នា ឬករណីភ័ន្តច្រឡំណាមួយដែលកើតមានដោយសារតែពុំទាន់មានការបកស្រាយ និងជជែកពិភាក្សាគ្នាឱ្យបានស៊ីជម្រៅនៅឡើយ។

          បន្ថែមពីលើនេះ កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងជំហរនៅក្នុងនយោបាយការបរទេស តាមរយៈការថ្លឹងថ្លែងយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយការបរទេសជាមួយនឹងមហាអំណាចទាំងអស់ ដោយត្រូវព្យាយាមថែរក្សានយោបាយឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ មិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ ដូចដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ជាមួយគ្នានេះដែរ កម្ពុជាត្រូវតែខិតខំប្រឹងប្រែងរក្សាឱ្យបាននូវស្ថិរភាពនយោបាយនិងសង្គមនៅក្នុងប្រទេស ព្រោះនៅពេលដែលស្ថានភាពនយោបាយនិងសង្គមមានស្ថិរភាព ដើម្បីទទួលបានការ​វិនិយោគពីក្រៅប្រទេស និងការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មក្នុងលក្ខខណ្ឌអំណោយផល ដែលជាចំណែកនៃការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេស ហើយនិងឈានទៅលើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង​ជាលំដាប់៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃសុក្រ, 08 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 08:42 PM

មិនគួរយកបញ្ហានិទ្ទេសកំណត់ព្រំដែននៃការគិតអំពីដំណើរឆ្ពោះទៅមុខនោះទេ

ក្រោយការប្រកាសលទ្ធផលប្រឡងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (បាក់ឌុប) បច្ចុប្បន្ន នៅមានឪពុកម្ដាយមួយចំនួន តែងប្រៀបធៀបលទ្ធផលសិក្សារបស់កូនខ្លួនជាមួយសិស្សដទៃ ដែលករណីនេះ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍កូន បង្កឱ្យមានសម្ពាធ ឬភាពតានតឹងចិត្ត និងឱ្យតម្លៃខ្លួនឯងទាប។ ជាការពិតណាស់ លទ្ធផលនៃការប្រឡងបាក់ឌុប គឺជាសារមួយសម្រាប់យុវជនសិស្សបញ្ចប់ការសិក្សាមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ដោយនេះគឺជាការលើកទឹកចិត្តដល់សិស្សានុសិស្ស ដែលបានខិតខំប្រឹងប្រែងសិក្សារៀនសូត្រ និងជាការក្រើនរំឭកដាស់តឿនដល់យុវសិស្សដែលទទួលបានលទ្ធផលពុំគាប់ប្រសើរ ឱ្យខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀត សម្រាប់ដំណើររៀនសូត្រនាពេលខាងមុខ។

ទោះជាយ៉ាងណា បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ នៅក្នុងការប្រឡង ពិតជាមានលទ្ធផលគួរជាទីគាប់ចិត្ត និងមិនសមបំណងសម្រាប់សិស្សានុសិស្សផ្ទាល់ ក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសារផងដែរ អាស្រ័យទៅលទ្ធភាព សមត្ថភាព និងការខិតខំប្រឹងប្រែង ប៉ុន្តែនៅក្នុងទស្សនៈរបស់អាណាព្យាបាល និងសិស្សានុសិស្សជាសាមីខ្លួនផ្ទាល់ មិនត្រូវព្យាយាមប្រៀបធៀបនិទ្ទេសនិងលំដាប់ពិន្ទុ ទៅអ្នកដទៃ ហើយកំណត់ព្រំដែននៃការគិតអំពីដំណើរជីវិតឆ្ពោះទៅមុខនោះទេ។

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់ថា លទ្ធផលប្រឡងបាក់ឌុប គឺគ្រាន់តែជាការវាស់ស្ទង់នូវកម្រិតចំណេះដឹងទូទៅ ដែលសិស្សានុសិស្សអាចស្រូបយកបាននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែនៅក្នុងដំណើរជីវិតឆ្ពោះទៅអនាគតខាងមុខ មានកិច្ចការងារ និងភារកិច្ចជាច្រើនទៀត ដែលប្អូនៗជាសិស្សានុសិស្សដែលបញ្ចប់ការសិក្សាត្រូវបំពេញ និងសម្រេចឱ្យបន្ថែមជាបន្ថែមទៀត។ ពិន្ទុ ឬនិទ្ទេស ដែលទទួលបានពីការប្រឡងបាក់ឌុបនឹងមិនអាចកំណត់ជោគ​វាសនា​ទាំងស្រុងរបស់ប្អូនៗនោះឡើយ។ គេត្រូវគិតថា ការសិក្សារៀនសូត្រ មិនមែនត្រូវបញ្ចប់នៅត្រឹមការប្រឡងបញ្ចប់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (បាក់ឌុប) នេះឡើយ ពោលការសិក្សារៀនសូត្រ ត្រូវធ្វើឡើងជារៀងដរាបពេញមួយជីវិត។

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានថ្លែងបញ្ជាក់បន្ថែមថា ដំណើរជីវិតរបស់មនុស្ស ត្រូវធ្វើឡើងទៅតាមលំនាំ "រស់ រៀន រីកចម្រើន" ដោយគេមិនអាចមានមោទនភាពនឹងលទ្ធផលគាប់ប្រសើររបស់ខ្លួននាពេលបច្ចុប្បន្ន រួចបោះបង់ការសង្វាតសិក្សារៀនសូត្រនោះឡើយ ហើយគេក៏មិនអាចបោះបង់ក្ដីសង្ឃឹមរបស់ខ្លួន ដោយសារតែលទ្ធផលមិនគួរជាទីគាប់ចិត្តរបស់ខ្លួនដូចគ្នាដែរ។ ត្រង់ចំណុចនេះ ក៏ដូចគ្នាដែរ អាណាព្យាបាលទាំងអស់ត្រូវចងចាំថា បើទោះបីជាកូនរបស់ខ្លួនមិនបានទទួលលទ្ធផលល្អប្រសើរដូចជាកូនអ្នកដទៃ ឬសិស្សផ្សេងទៀត ក៏នេះ ពុំតំណាងថា ពួកគេនឹងត្រូវមានស្ថានភាពរស់នៅ និងការបំពេញការងារទទួលបានលទ្ធផលទាបជាងសិស្សដែលបាននិទ្ទេសល្អប្រសើរនោះដែរ។ ដំណើរជីវិតរបស់សិស្សដែលទើបបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅមធ្យមសិក្សា នៅតែមានបន្តយូរអង្វែងតទៅមុខទៀត ខណៈដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ឱកាសច្រើនដល់យុវជនទាំងអស់ មិនថានៅកម្រិតអាយុណា កាន់សាសនា ឬមាននិន្នាការនយោបាយណានោះទេ សុទ្ធសឹងតែអាចជ្រើសរើសសិក្សាជំនាញឯកទេសនៅឧត្ដមសិក្សា ឬជំនាញវិជ្ជាជីវៈក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សាមធ្យមសិក្សាចំណេះទូទៅ បានទៅតាមសមត្ថភាព លទ្ធភាព ឧបនិស្ស័យ និងចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួន ដើម្បីបង្កើតមុខរបរនិងបំពេញការងារផ្សេងៗ។ មានន័យថា ក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សានៅមធ្យមសិក្សា យុវជនទាំងឡាយ សុទ្ធសឹងតែមានឱកាសនៅក្នុងការពង្រីកចំណេះដឹង និងអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពបំពេញការងារតទៅមុខបន្ថែមទៀត ពុំមែនជាទីបញ្ចប់នៃលទ្ធភាពរីកចម្រើនរបស់យុវជននោះទេ។

មិនត្រឹមតែមិនគួរប្រៀបធៀបលទ្ធផលសិក្សារបស់កូនខ្លួនជាមួយសិស្សដទៃ ឬដាក់សម្ពាធទៅលើកូនៗរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ឪពុកម្ដាយនិងអាណាព្យាបាលទាំងអស់ គួរតែចូលរួមនៅក្នុងការបង្កបរិយាកាសកាន់តែប្រសើរសម្រាប់យុវជនឱ្យបន្តការសិក្សារៀនសូត្រ និងចាប់យកជំនាញឯកទេស ឬជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីបន្តដំណើរជីវិតនៅក្នុងអាជីពនិងមុខរបរការងារ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត និងចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិទៅតាមជ្រុងនីមួយៗផ្សេងៗគ្នា។

ជាមួយគ្នានេះដែរ ឪពុកម្ដាយនិងអាណាព្យាបាលទាំងអស់ គប្បីរួមចំណែកគាំទ្រ និងលើកទឹកចិត្តដល់កូនចៅ និងមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ឱ្យខិតខំប្រឹងប្រែងព្យាយាមរៀនសូត្រ ក្រេបយកចំណេះដឹងតាំងពីថ្នាក់បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា និងឧត្ដមសិក្សា ក៏ដូចជាជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីឱ្យពួកមានកម្លាំងចិត្ត និងការរំពឹងខ្ពស់ចំពោះលទ្ធផលនៃការសិក្សានិងការពង្រឹងជំនាញឯកទេស ឬក៏ជំនាញវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន។ គេត្រូវចងចាំថា ការវិនិយោគទៅលើការបណ្ដុះបណ្ដាល និងការសិក្សារៀនសូត្រ គឺជាការវិនិយោគដែលត្រូវការប្រើប្រាស់ពេលវេលាយូរអង្វែង និងជាការវិនិយោគដ៏ត្រឹមត្រូវ ដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចបុគ្គល គ្រួសារ និងសង្គមជាតិ។ បន្ថែមពីនេះ ការចំណាយពេលវេលារបស់ឪពុកម្ដាយ និងអាណាព្យាបាល ដើម្បីប្រឹក្សាយោបល់ តម្រង់ទិស និងចែករំលែកបទពិសោធទាំងនៅក្នុងទិដ្ឋភាពសិក្សារៀនសូត្រ និងទិដ្ឋភាពបំពេញការងារវិជ្ជាជីវៈផ្សេងៗ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់កុមារនិងយុវជន ព្រោះនេះគឺជាការបង្ហាញផ្លូវ និងជួយពន្យល់បង្ហាញនូវជម្រើសដែលពួកគេអាចសម្រេចចិត្ត តាមរយៈការបង្កើនការយល់ដឹងកាន់តែប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀតសម្រាប់អ្នកបន្តវេន៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃសុក្រ, 08 វិច្ឆិកា 2024 ម៉ោង 02:01 PM