រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

តើមានអ្វីកើតឡើងចំពោះអង់គ្លេសនិងសហភាពអឺរ៉ុបបន្ទាប់ពី BREXIT? ដោយ៖ លោក ហ៊ាន ស្រស់ និងលោក សួន សុភា វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

តើហេតុអ្វីបានជាចក្រភពអង់គ្លេសចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប? តើការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប នឹងធ្វើឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសខ្លួនឯងនិងសហភាពអឺរ៉ុបប្រឈមនឹងបញ្ហាអ្វីខ្លះ? តើសហភាពអឺរ៉ុបនឹងមានលក្ខណៈដូចម្តេច? តើប្រទេសណាខ្លះនឹងអាចយកគំរូតាមចក្រភពអង់គ្លេស? ទាំងនេះសុទ្ធតែជាសំណួរចាក់ស្រេះដែលត្រូវបានចោទសួរឡើងតាំងពីចរន្តនៃការប៉ុនប៉ងចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៤-២០១៦ មកម្ល៉េះ។

ដោយធ្លាប់ជាប្រទេសម្ចាស់អាណានិគម ចក្រភពអង់គ្លេសប្រហែលជាថប់ដង្ហើមជាមួយនឹងការរឹតត្បិតនិងចំណងកាតព្វ កិច្ចនៃប្រព័ន្ធច្បាប់របស់សហភាពអឺរ៉ុបដ៏ញឹកល្អិតស្ទើររើខ្លួនមិនរួច ផ្គួបផ្សំជាមួយវិបត្តិជាបន្តបន្ទាប់ ដូចជា វិបត្តិធានាគារកណ្តាលរបស់អឺរ៉ុប អត្រាគ្មានការងារធ្វើកើនឡើងខ្ពស់នៅក្នុងប្រទេសក្រិកនិង អេស្ប៉ាញ ជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីប្រទេសប៊ុលហ្គារី​និងរ៉ូម៉ានី ជាពិសេស វិបត្តិជនភៀសខ្លួនស៊ីរីដែលហូរចូលមកអឺរ៉ុប ព្រមទាំងមានការចំណាយថវិកាប្រចាំឆ្នាំជាង១០ពាន់លានផោនដែលត្រូវបង់ឱ្យសហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាតួលេខច្រើនជាងអ្វីដែលអង់គ្លេសបានទទួលពីអឺរ៉ុប ប្រហែល​​ជាហេតុផលទាំងដែលធ្វើឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសមិនពេញចិត្តក្នុងនាមជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុប បើទោះបីជាប្រទេសនេះធ្លាប់ជាសមាជិកនៃសហគមន៍អឺរ៉ុបឬសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុបតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៣ មកក៏ដោយ។

និន្នាការប៉ុនប៉ងចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុបឬហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា Brexit នោះបានលេចឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ពេលនោះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីអង់គ្លេស លោក ដេវីដ កាមេរូន(David Cameron) មានបំណងបង្រួបបង្រួមអ្នកបោះឆ្នោតប្រឆាំងនឹងជនអន្តោប្រវេសន៍នៅក្នុងគណបក្សរបស់លោក ព្រោះតែលោកបារម្ភពីការឈ្នះឆ្នោតរបស់គណបក្សចក្រភពអង់គ្លេសឯករាជ្យនិយមស្តាំ។ លោកបានសន្យាថា នឹងធ្វើប្រជាមតិមួយស្តីពីការចាកចេញរបស់អង់​គ្លេស​ពីសហភាពអឺរ៉ុបប្រសិនបើគាត់ឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៥។

ការបោះឆ្នោតប្រជាមតិមួយអំពី Brexit ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ នៅពេលអ្នកបោះឆ្នោតត្រូវបានគេសួរសំណួរតែមួយប៉ុណ្ណោះ - ថាតើចក្រភពអង់គ្លេសគួរតែចាកចេញឬបន្តស្ថិតនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ អ្នកបោះឆ្នោតចំនួន៥១.៩% បានបោះឆ្នោតគាំទ្រក្រុមចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប ខណៈពលរដ្ឋចំនួន៤៨.១% បោះឆ្នោតគាំទ្របន្តជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងចំណោមអ្នកដែលទៅបោះឆ្នោតសរុបមានចំនួន៧១.៩% នៃចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសរុប។ ជាមួយនឹងជ័យជម្នះទាំងប្រផិតប្រផើយសម្រាប់ការចាកចេញនេះ ចក្រភពអង់គ្លេសបានក្លាយជារដ្ឋសមាជិកអឺរ៉ុបទីមួយ ដែលបានចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប បន្ទាប់ពីបានរួមសុខទុក្ខជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបអស់រយៈពេលជាង៤៧ឆ្នាំមកនេះ។ ប៉ុន្តែចក្រភពអង់គ្លេសមិនបានចាកចេញភ្លាមៗទេ, ដំណើរការចរចាសម្រាប់ការចាកចេញនេះត្រូវអូសបន្លាយអស់រយៈពេលជាងបីឆ្នាំ។

ទីបំផុតទៅ នៅម៉ោង១១:០០នាទីយប់ (ម៉ោងនៅទីក្រុងឡុងដ៍) ថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ Brexit បានកើតឡើងជាផ្លូវការ។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីចក្រភពអង់គ្លេសចំនួនបីរូប គឺលោក ដេវីដ កាមេរូន លោកស្រី ថេរ៉ា ម៉េយ៍ និងចុងក្រោយគឺលោក បូរីស ចនសុន បានខិតខំប្រឹងប្រែងចរចាជាបន្តបន្ទាប់រហូតទទួលបានការគាំទ្រពីសភាអង់គ្លេស ក៏ដូចជាសភាសហភាពអឺរ៉ុប ដែលធ្វើឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសទទួលបានជោគជ័យក្នុងការចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងត្រូវស្ថិតនៅក្នុងរយៈពេលអន្តរកាលរហូតដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ​២០២០។ ក្នុងរយៈពេល១១ខែនេះ ចក្រភពអង់គ្លេសនៅតែជាសមាជិកមានតែឈ្មោះក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប និងលែងមានតំណាងព្រមទាំងមិនអាចចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់សហភាពអឺរ៉ុបទៀតនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ចក្រភពអង់គ្លេសនៅមានសិទ្ធិចរចាអំពីអនាគតនៃទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។ កិច្ចចរចាជាផ្លូវការនឹងត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី០៣ ខែមីនាខាងមុខនេះតទៅ ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ភាគីទាំងពីរនឹងដាក់ចេញនូវចំណុចអាទិភាពរៀងៗខ្លួន ព្រមទាំងកំណត់អ្វីដែលជាបន្ទាត់ក្រហមរបស់ពួកគេផងដែរ។

ការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ធ្វើឱ្យអង់គ្លេសអាចបើកផ្លូវក្នុងការពង្រីកទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មថ្មីទូទាំងពិភពលោក។ ក្រុមហ៊ុនផលិតរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងមិនត្រូវបានកំណត់ក្នុងការចរចាពាណិជ្ជកម្ម តាមរយៈសហភាពអឺរ៉ុបទៀតឡើយ ហើយនឹងអាចធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងដោយផ្ទាល់ជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត ស្របពេលដែលបច្ចុប្បន្ននេះ ចក្រ ភពអង់គ្លេសកំពុងតែកំណត់គោលដៅនៃភាពជាដៃគូប្រកបដោយមហិច្ឆតាជាមួយ ប្រទេសអូស្ត្រាលី ចិន កាណាដា និងជប៉ុន។ ជាមួយគ្នានេះដែរ នឹងបើកឱកាសថ្មីសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនផលិតរបស់ ចក្រភពអង់គ្លេសក្នុងការលក់ផលិតផលរបស់ពួកគេនៅទូទាំងពិភពលោក។ ការស្វែងរកវត្ថុធាតុដើមរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនិងការលក់ផលិតផលនៅក្នុងប្រទេសនឹងអាចឈានដល់ទីផ្សារក្នុងល្បឿនលឿនជាងមុន។ ខ្សែចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់នឹងមានរយៈពេលខ្លីជាងមុន ដែលនាំឱ្យមានការគ្រប់គ្រងបានកាន់តែល្អប្រសើរ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេសលោក បូរីស ចនសុន ធ្លាប់បានអះអាងថា Brexit គឺជាឱកាសសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយសម្រាប់ចក្រភពអង់គ្លេស។ សម្រាប់លោក បូរីស ចនសុន ការលែងលះពីសហភាពអឺរ៉ុប គឺជាការនាំយកមកវិញនូវភាពម្ចាស់ការរបស់ចក្រ ភពអង់គ្លេស។ ការចាកចេញនេះ គឺជាឱកាសសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសមាន លទ្ធភាពធ្វើអ្វីដែលចក្រភពអង់គ្លេសមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។

ទន្ទឹមនឹងមានផលវិជ្ជមាន ចក្រភពអង់គ្លេសក៏នឹងប្រឈមនឹងផលអវិជ្ជមានដែរ ដូចជា អត្រាពន្ធគយទូទៅរបស់សហភាព​អ៊ឺរ៉ុប នឹងត្រូវអនុវត្តចំពោះការនាំចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ដែលនាំឱ្យមានការកើនឡើងនូវថ្លៃដើម។ បុគ្គលិកនៃប្រទេសសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបមួយចំនួនអាចនឹងផ្លាស់ទីលំនៅចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ដែលនាំឱ្យមានលំហូរបុគ្គិលកចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ជាហេតុធ្វើឱ្យមិនមានប្រសិទ្ធិភាពសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនផលិតនៅចក្រភពអង់គ្លេស។ ការផ្លាស់ប្តូរណាមួយនៅក្នុងគោលនយោបាយជាតិនឹងជះឥទ្ធិពលដល់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលអាចនាំឱ្យកើតមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វានឹងនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរសំខាន់ៗនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ ទាំងអស់នេះវានឹងបង្កើតឱ្យមានអារម្មណ៍អសន្តិសុខទោះតិចឬច្រើនក្តីក្នុងចំណោមពាណិជ្ជករនិងអ្នកផលិតរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយអឺរ៉ុបនឹងមានការប្រែប្រួល។ ការនាំចេញរបស់អង់គ្លេសគឺមានចំនួនស្មើនឹង១២.៦% នៃផលិត​ផល​សរុបក្នុងស្រុក។ ចំពោះវិស័យសំខាន់ៗ ដូចជា វិស័យសេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុនិងធានារ៉ាប់រង, វិស័យរថយន្ត វិស័យគីមីនិង​ឱសថ វិស័យអាវកាស វិស័យទំនិញមូលធននិងគ្រឿងម៉ាស៊ីន, វិស័យម្ហូបអាហារ ភេសជ្ជៈ និងថ្នាំជក់ និងវិស័យសេវាកម្មជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ក៏អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់ផងដែរ។ ដោយឡែកជនជាតិអង់គ្លេសដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបអាចនឹងរងផលប៉ះពាល់ផងដែរ។

ចំពោះទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស មានបណ្តាញធំៗចំនួន៣ គឺសហភាពអឺរ៉ុបជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច សហ​រដ្ឋអាមេរិកជាដៃគូសន្តិសុខ និងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីព្រមទាំងស្ថាប័នអន្តរជាតិសំខាន់ៗដទៃទៀត។ ដោយឡែក នាពេលបច្ចុប្បន្ន សហរដ្ឋអាមេរិកងាកមកអាស៊ី។ ដូច្នេះ ចក្រភពអង់គ្លេសអាចលែងជាដៃគូសំខាន់ទៀតហើយ សម្រាប់សហរដ្ឋ​​ អា​មេរិក និងសម្រាប់យុទ្ធសាស្រ្តឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។

បើយើងក្រឡេកមកមើលសហភាពអឺរ៉ុបឯណោះវិញ តើនឹងមានបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះក្រោយការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់​គ្លេស ហើយប្រទេសណាខ្លះអាចនឹងយកគំរូតាមចក្រភពអង់គ្លេស? សហភាពអឺរ៉ុបក៏អាចជួបបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែរ ដូចជា ការបាត់បង់ថវិកាដែលបានមកពីការបង់វិភាគទានរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស ក៏ដូចជាភាពចលាចលខាងទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុ ការបាត់បង់សាមគ្គីភាព ការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយ ការផ្លាស់ប្តូរមនោគមន៍វិជ្ជា ដោយសារតែអវត្តមានរបស់អង់​គ្លេស​អាចនឹងប៉ះពាល់ដល់តុល្យភាពមនោគមវិជ្ជានៅក្នុងស្ថាប័នសហភាពអឺរ៉ុប។ ដោយឡែកគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប អាចមានឥទ្ធិពលតិចជាងមុន បើគ្មានចក្រភពអង់គ្លេសទេ ព្រោះចក្រភពអង់គ្លេសគឺប្រទេសសមាជិកដ៏សំខាន់សម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងវិស័យកិច្ចការបរទេសនិងការពារជាតិ ដែលមានសមត្ថភាពស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ មានអំណាចទន់ និងមានបណ្តាញការទូតខ្លាំង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្វីដែលជាបញ្ហាប្រឈមមួយទៀតសម្រាប់សហ​ភាពអឺរ៉ុប គឺគំរូ Brexit អាចនឹងឆ្លងរាលដាលដល់សមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបដទៃទៀត ដូចជា អ៊ីតាលី, ប៉ូឡូញ, ហូឡង់, ហុងគ្រី និងដាណាម៉ាក ជាដើម ជាពិសេស អ៊ីតាលី ដែលអាចនឹងយកគំរូតាមចក្រភពអង់គ្លេសដ្បិតនិន្នាការស្តាំនិយមកំពុងតែរីកដុះដាលខ្លាំងនៅក្នុងប្រទេសនេះ។

ការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ថ្វីបើជាសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់ប្រជាជនអង់គ្លេស ខ្លួនឯង ប៉ុន្តែ វាបង្ហាញពីនិន្នាការឯតោភាគីនិយមនិងការគាំពារនិយម ដើរបញ្ច្រាស់ចរន្តសាកលភាពវូបនីយកម្មនិងនិន្នាការពហុភាគីនិយម។ បច្ចុប្បន្ន ប្រជាជាតិមួយចំនួនហាក់ដូចជាអាត្មានិយមជាងមុន គិតគូរតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន បោះបង់នូវកាតព្វកិច្ចមួយចំនួនសម្រាប់ភពផែនដីនិងមនុស្សជាតិ។ Brexit ជាមេរៀនមួយដែលអាស៊ាន ត្រូវចៀសវាងឱ្យបាន ដើម្បីកុំឱ្យជួបបញ្ហាដូចសហភាពអឺរ៉ុប។ ដូច្នេះ អាស៊ានត្រូវបន្តរិតចំណងសាមគ្គីភាព មិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសមា​ហរណកម្មតំបន់ និងរក្សាឱ្យបាននូវមជ្ឈភាពរបស់ខ្លួន ព្រមទាំងយន្តការនៃការសម្រេចចិត្តដោយកុងសង់ស៊ូស៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

  ថ្ងៃសុក្រ, 14 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 04:57 PM

«១៤ កុម្ភៈ ឆ្នាំនេះ កម្ពុជាជូនសេចក្តីស្រឡាញ់ទៅពិភពលោក»

នាថ្ងៃទិវានៃក្តីស្រឡាញ់ ថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា​​បាន​​ផ្តល់​កាដូ​នៃ​ក្តី​ស្រឡាញ់​ដ៏​រំភើបរីក​រាយ​ចំពោះអ្នកដំណើរ​នៅលើ​នាវា Westerdam ចំនួន២២៥៧នាក់ (ភ្ញៀវ១៤៥៥នាក់ និងបុគ្គលិកនាវា៨០២នាក់) ដែលបានចេញដំណើរពីទីក្រុងហុងកុង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែត្រូវបានអាជ្ញាធរ​​កោះ​តៃវ៉ាន់ ហ្វីលីពីន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង កោះហ្គាំ(អាម៉េរិក) និងប្រទេសថៃ បដិសេធមិនអនុញ្ញាតឱ្យចូលចតក្នុងតំបន់របស់ខ្លួន ដោយសារការព្រួយបារម្ភថា ក្នុងចំណោមមនុស្សរាប់ពាន់នាក់នៅលើនោះ អាចមានផ្ទុកវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី (Covid-19)។ សកម្មភាពរបស់ព្រះរាជាណាកម្ពុជានាពេលនេះ បានធ្វើឱ្យប្រជាជន មេដឹកនាំប្រទេស ស្ថានទូតបរទេស ប្រធានអង្គការជាតិ-អន្តរជាតិ តំណាងពិសេសរបស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នានា​ជុំវិញ​ពិភពលោក​ បានមើលឃើញផ្ទាល់ភ្នែក និង​បានថ្លែងសាទរ​ស្ទើរគ្រប់ទិសទី​ចំពោះ​សកម្មភាពជួយគ្នាក្នុងអាសន្ន​ប្រកប​ដោយទឹកចិត្តមនុស្សធម៌របស់កម្ពុជា។

ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានធ្វើឱ្យប្រជាជនទូទាំងពិភពលោករំភើបជាពន់ពេកស្ទើរតែទប់​ទឹក​ភ្នែក​ពុំបាន​តាម​រយៈសកម្មភាព​មនុស្សធម៌ដែល​ត្រូវបានសារព័ត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិធំៗចុះផ្សព្វផ្សាយ ការបញ្ចេញមតិតាមបណ្តាញសង្គមនានា អំពីសកម្មភាពទទួលអនុញ្ញាតឱ្យនាវា Westerdam ដែលមានផ្ទុកអ្នកដំណើរចំនួន ២២៥៧នាក់ ចូលចត ចំពេលវេលានៃទិវានៃក្តីស្រឡាញ់ ថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០​នេះ។

ពួកគេបានផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយនៅទូទាំងពិភពលោកអំពីសកម្មភាពរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល​នៃព្រះរាជាណា ចក្រ​កម្ពុជា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលបានអញ្ជើញជាអធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ ផ្តល់ជូនក្រមា បាច់ផ្កា​ដែល​ជាសារបង្ហាញ​ការ​ស្វាគមន៍ និងក្តីស្រឡាញ់យ៉ាងកក់ក្តៅ ចំពោះអ្នកដំណើរ​ក្មេង-ចាស់ ទាំង​២២៥៧នាក់​ដោយផ្ទាល់។ ពួកគេបាន​មើលឃើញផ្ទាល់ភ្នែកថា នាវាកម្សាន្តខ្នាតយក្ស​ដែលជាប់គាំងកណ្តាលមហាសាគរ​ ដោយសារការភ័យខ្លាច​វីរុស ត្រូវ​បានប​ញ្ចប់ដោយស្នាមញញឹម​ជាមួយផ្កាកុលាបនៅកម្ពុជា។

នៅក្នុងអំឡុងពេលទទួលស្វាគមន៍ដោយផ្ទាល់នៅកំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍​បញ្ជាក់​ថា៖ «ប្រសិនបើមានអ្នកជំងឺនៅលើនាវា ខ្ញុំនឹងធ្វើយ៉ាងលឿន​បំផុតតាម​ដែល​អាច​ធ្វើទៅបាន… តើយើងឱ្យ​អ្នកជំងឺស្លាប់​នៅលើនាវា​នេះ ដែលត្រូវទម្លាក់ចោលសាកសពលើសមុទ្រ ឬត្រូវទុកលើនាវា។ នេះជាបញ្ហា​ដែលត្រូវមើល​ឃើញ​អំពីការទទួលខុសត្រូវ​របស់​ពិភពលោក ក៏ដូចជា​ការទទួលខុសត្រូវរបស់យើង​ក្នុងនាម​ជា​សមាជិករបស់​សហគមន៍​អន្តរជាតិ»។

បន្ថែម​លើសពីនេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងអំពីគុណភាពសម្បត្តិនៃសន្តិភាពដែលអាចនាំកម្ពុជាមានលទ្ធភាពទទួលអនុញ្ញាតឱ្យនាវាទេសចរណ៏ខ្នាតយក្សចូលចតដោយសុវត្ថិភាពហើយអាចជួយសម្របសម្រួលអ្នកដំណើរទាំងអស់ឱ្យផ្ទេរពីនាវាខ្នាតយក្សទៅអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ​ ដើម្បី ហោះហើរ​តាម​យន្តហោះ​ទៅកាន់​ប្រទេស​រៀងៗ​ខ្លួន​របស់​ពួកគេវិញ។

ជាងនេះទៀត ថ្លែងដោយទឹកមុខញញឹមរីករាយ និងមោទកភាព សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានប្រកាស​អនុញ្ញាត​ឱ្យភ្ញៀវ​ចាក​ចេញ​ពី​លើ​នាវា Westerdam ហើយស្វាគមន៍ចំពោះដំណើរកម្សាន្ត ទស្សនកិច្ចសិក្សានៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ និងសៀមរាប​ដោយ​ក្តី​រីករាយ​ជានិច្ច។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានណែនាំឱ្យម្ចាស់សណ្ឋាគារ និង​ភោជនីយដ្ឋាន​ទាំងអស់​មិន​ត្រូវ​រើសអើង​ចំពោះពួកគេ​ឡើយ។ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បានជូនពរ​ដល់ភ្ញៀវ​ទេចរណ៍​ទាំងអស់​ជួប​តែ​សេចក្តីសុខ សេចក្តីចម្រើនគ្រប់ៗគ្នា ជាពិសេសនៅក្នុងថ្ងៃបុណ្យនៃក្តីស្រឡាញ់ថ្ងៃនេះ។

សូមជម្រាបថា នាវាទេសចរណ៍ Westerdam ដឹកមនុស្សសរុប ២២៥៧នាក់ ក្នុងនោះអ្នកដំណើរ១៤៥៥នាក់ និង​បុគ្គលិក​កប៉ាល់​ចំនួន ៨០២នាក់ បានចាកចេញ​ពីទីក្រុង​ហុងកុង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែនាវានេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរកោះតៃវ៉ាន់ ហ្វីលីពីន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង កោះហ្គាំ(អាមេរិក) និងប្រទេសថៃ បដិសេធមិន​ឱ្យ​ចូលចតឡើយ ដោយសារតែការព្រួយបារម្ភថា ក្នុងចំណោមមនុស្សរាប់ពាន់នាក់​នៅលើនាវានោះ អាចមានផ្ទុកវីរុសកូរ៉ូណា​ថ្មី (Covid-19)។ នាវាទេសចរណ៍ខ្នាតយក្សនេះ ផ្ទុកអ្នកទេសចរណ៍ចំនួន ៤១ជាតិសាសន៍ ក្នុងនោះជនជាតិអាមេរិក​ច្រើនជាងគេ មានចំនួនរហូតដល់ ៦៥១នាក់ ជនជាតិកាណាដា ២៧១នាក់ អង់គ្លេស ១២៧នាក់ ជនជាតិខ្មែរដែលចូលសញ្ជាតិកាណាដា ចំនួន៥នាក់ និងជាតិសាសន៍ដទៃ៕

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃសុក្រ, 14 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 04:22 PM

«ការសម្លឹងមើលរបស់ពិភពលោកទៅលើចិនក្រោយការផ្ទុះមេរោគ COVID-19 » ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ានៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

វីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ឬហៅជាផ្លូវការថា COVID-2019 ដែលបានផ្ទុះឡើងដំបូងចេញពីទីក្រុងវូហាន នៃខេត្តហូប៉ី ភាគកណ្តាល ប្រទេសចិនកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩កន្លងមកនេះ បានបង្កនូវផលវិបាកជាច្រើន ទាំងវិស័យសុខភាពសាធារណៈ សេដ្ឋ​កិច្ច និងសង្គម។ ការរាតត្បាតបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ គិតមកទល់ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ មានចំនួន​អ្នកឆ្លងមេរោគនេះប្រមាណជាង ៦០,០០០ នាក់ និងអ្នកស្លាប់មានជាង ១,០០០នាក់ ហើយបានរាលដាលដល់ជិត​​៣០​ប្រទេស​ ដែលក្នុងនោះក៏មានកម្ពុជាផងដែរ។ ការរីករាលដាលមេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មី ឬ COVID-2019នេះ មិន​ត្រឹម​តែ​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះ​ពាល់​ដល់សេដ្ឋកិច្ច និងអាយុជីវិតមនុស្ស ប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏កំពុងបង្កបញ្ហាមួយដ៏ធំផងដែរ នោះគឺការរើស​អើង​លើ​ជនជាតិចិន ឬអ្នកមានដើមកំណើតចិន។

ការរើសអើងជនជាតិចិនបានកើតឡើងនៅបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន។ យោងតាមការផ្សាយរបស់ BBC នៅសង្កាត់ចិនក្នុងទីក្រុងឡុងដ៍ ជាទីដែលម្ចាស់ភោជនីយដ្ឋានជាពលរដ្ឋអង់គ្លេសដើមកំណើតចិន បានត្អូញត្អែរពីភាពស្ងប់ស្ងាត់ភ្ញៀវខុសពីធម្មតាចាប់តាំងពីការឆ្លងដំបូងនៃវីរុសកូរ៉ូណា ដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍ជាលើកដំបូងនៅចក្រភពអង់គ្លេស។ នៅប្រទេស​​ជប៉ុន មានស្លាកសញ្ញាសរសេរថា “Chinese Don't Come To Japan” នៅលើបណ្តាញសង្គម Twitter។ នៅសិង្ហ​បុរី ប្រជាជនរាប់ម៉ឺននាក់បានចុះហត្ថលេខាលើញត្តិអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលហាមឃាត់ជនជាតិចិនមិនឱ្យចូលប្រទេស​របស់ខ្លួន។ នៅហុងកុង កូរ៉េខាងត្បូង និងវៀតណាម តាមហាងអាជីវកម្មនានា បានបង្ហាញសញ្ញាថា អតិ​ថិ​ជន​ចិន​ដីគោកមិនស្វាគមន៍ទេ។ល។

នៅប្រទេសបារាំងឯណោះវិញ បើតាមការផ្សាយរបស់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ ក៏មានគំនិតម៉ៃនិងការរើសអើងប្រកាន់ពូជសាសន៍​អាស៊ីកាន់តែខ្លាំងឡើងផងដែរ។ ខ្លះសម្លឹងមើលពូជសាសន៍អាស៊ីក្នុងក្រសែភ្នែកស្អប់ខ្ពើម ខ្លះឡែបខាយពាក្យសំដីបែបមាក់ងាយ បែបសើចចំអក ខ្លះបដិសេធមិនចាប់ដៃជាកិច្ចស្វាគមន៍ ខ្លះមិនព្រមថើបថ្ពាល់ ដែលជាប្រពៃណីបារាំងនៅពេលជួបគ្នា ខ្លះដើរគេច ឬដើរថយនៅពេលឃើញជនជាតិអាស៊ីនៅតាមដងផ្លូវ ឬនៅពេលឡើងឡានក្រុងរួមគ្នា។ល។និង។ល។ ទាំងនេះសុទ្ធសឹងជាអ្វីដែលពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍អាស៊ី នៅប្រទេសបារាំងបានជួបប្រទះនារយៈពេល​ប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ។ មិនថាអ្នកមានសញ្ជាតិបារាំង សញ្ជាតិ ខ្មែរ ចិន ចាម វៀតណាម ឬថៃទេ ឱ្យអ្នកមានប្រភព​មកពីអាស៊ី អ្នកនឹងត្រូវគេដៀង ឌឺដង ជាងពេលណាៗទាំងអស់។

ជនរងគ្រោះដោយផ្ទាល់និងដោយប្រយោលច្រើនឡើងៗបាននាំគ្នាបង្ហោះសារជាមួយនឹងពាក្យ #JeNeSuisPas​UnVirus​ (ខ្ញុំមិនមែនជាវីរុស) ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីការលេចឡើងជាថ្មីនៃចរន្តប្រកាន់ពូជសាសន៍រើសអើងជនជាតិអាស៊ី។ កូនសិស្សសាលាបីនាក់ ជាដើមកំណើតអាស៊ី មានអាការៈមិនស្រួលខ្លួនបន្តិច ត្រូវបានសិស្សធំៗវាយធ្វើ​បាបដោយគិត​ថា​ជាជនជាតិចិននាំមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីមកបារាំង។ នេះបើតាមសាក្សីម្នាក់ដែលរៀបរាប់បង្ហោះក្នុងប្រព័ន្ធ​សង្គម។

ផ្ទុយពីនិន្នាការខាងលើ ប្រទេសកម្ពុជាដែលរកឃើញមានវីរុសកូរូណាមួយករណីទៅលើជនជាតិចិន ហើយក្រោយមកត្រូវបានព្យាបាលជាសះស្បើយ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន សម្រេចមិនជម្លៀសប្រជាជនកម្ពុជាចេញពីក្រុងវូហាននិង​​ចិននោះទេ គឺធ្វើតាមបទពិសោធន៍ និងបង្ហាញពីសាមគ្គីភាពជាមួយចិន ដែលនេះជាការអាចជួយទៅបានរបស់កម្ពុជា។ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដីបានសង្កត់ធ្ងន់សុភាសិតប្រចាំប្រទេសមួយជូនសាធារណជនជុំវិញករណីវីរុសកូរូណាវាយ​លុក​សុខ​ភាពសាធារណៈពិភពលោកថា ស្រលាញ់គ្នាក្នុងគ្រាក្រ ស្គាល់មិត្តល្អពេលជួបទុក្ខលំបាក។

ចំពោះមុខការរើសអើងដ៏គួរឱ្យបារម្ភនេះ នៅថ្ងៃទី០៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ អគ្គលេខាធិការនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក អាន់តូនីញ៉ូ ហ្គួទែរែស (Antonio Guterres) បានបង្ហាញក្ដីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ពីលទ្ធភាពនៃការផ្ទុះឡើងនូវទង្វើរើសអើងប្រឆាំងនឹងក្រុមមនុស្សមួយចំនួន។ ប្រមុខដឹកនាំអង្គការសហប្រជាជាតិរូបនេះបានគូសបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា «វាពិតជាងាយស្រួល ក្នុងការចូលទៅកាន់ទស្សនៈ ដែលមាននិន្ននាការបែបរើសអើង... ប៉ុន្តែ និន្ននាការទាំងនេះ គឺជាការរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស ហើយវានឹងនាំទៅរកការមើលងាយជនគ្មានកំហុសដោយសារតែជាតិសាសន៍របស់ពួកគ»។

ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរើសអើងនេះ លោក ម៉ៃខឺល រីយ៉ាន (Michael Ryan) នាយកប្រតិបត្តិផ្នែកសុខភាព និងសង្រ្គោះបន្ទាន់​របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានលើកឡើងនៅក្នុងទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានស៊ីនហួរថា មិនគួរតែមាន​ការរើសអើងណាមួយឡើយពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងវីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះទេ។ លោកក៏បានបន្ថែមថា វាគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ដើម្បីធានាថា ពុំមានការរើសអើងក្នុងទម្រង់ណាមួយឡើយទាក់ទងទៅនឹងវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីនេះ ព្រោះ​វាជារឿងមិនចាំបាច់ និងមិនអាចជួយអ្វីបាននោះទេ។ លោក Ryan បានគូសបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលទាំងឡាយ មានតួនាទីអប់រំប្រជាជនរបស់ខ្លួនជុំវិញការរើសអើង។ វាជាការទទួលខុសត្រូវដ៏សំខាន់មួយ។

ចំណែកឯមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ទៀតរបស់អង្គការអង្គការសុខភាពពិភពលោក គឺលោកស្រី ម៉ារៀ វ៉ាន កឺខូវ (Maria Van Kerkhove) ក៏បានបង្ហាញក្តីកង្វល់ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ដោយផ្តោតទៅលើឈ្មោះរបស់វីរុស។ លោកស្រីបានបញ្ជាក់ថា អង្គ​ការ​សុខភាពពិភពលោក បានផ្តល់ឈ្មោះបណ្តោះអាសន្នហៅថា 2019-nCoV សម្រាប់វីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ ដើម្បីធា​នា​​ថាពុំមានទីតាំងណាមួយត្រូវយកទៅភ្ជាប់ជាមួយវីរុសនេះឡើយ បើទោះបីជាវាបានផ្ទុះចេញពីក្នុងប្រទេសចិនក៏​ដោយ​។​

សរុបមក ជំងឺឆ្លងគ្មានព្រំដែនទេ ហើយក៏គ្មានប្រទេសណាមួយឬជនជាតិណាមួយចង់ឱ្យវាកើតឡើងដែរ។ ការរើសអើងប្រទេសណាមួយឬជនជាតិណាមួយដោយសារតែជំងឺឆ្លង ហើយមិនព្រមរួមដៃគ្នាប្រយុទ្ធប្រឆាំង គឺជាអំពើអមនុស្សធម៌និងខ្វះការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ប្រទេសចិននិងជនជាតិចិន មិនគួរជាកម្មវត្ថុនៃការរើសអើងនោះទេ។ ពិភព​លោក​ទាំងមូលត្រូវតែពួតដៃគ្នាបន្ថែមទៀត ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការរីករាលដាលនៃវីរុសដ៏កាចសាហាវនេះ សម​ដូចប្រសាសន៍របស់ប្រធានអង្គការ WHO លោក Ghebreyesus ដែលបានថ្លែងចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថា ការត្រួសត្រាយផ្លូវដល់នាវាទេសចរណ៍ Westerdam នេះ ជាសកម្មភាពមួយដើម្បី​ទប់ស្កាត់ភាពវិលវល់និងអារម្មណ៍ភ័យខ្លាច។ ការបោះជំហានរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺជាសកម្មភាពស្វាគមន៍មួយចំពោះសាមគ្គីភាព ខណៈពេលដែលពិភពលោកនៅតែមានឱកាសជានិច្ចក្នុងការបញ្ឈប់ការរីករាលដាលនៃវីរុស COVID-2019។ ការផ្ទុះវីរុសនេះអាចនាំឱ្យយើងស្គាល់មនុស្សល្អនិងអាក្រក់។ ផ្ទុយទៅនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើងដើម្បីប្រយុទ្ធ​ COVID-2019 ការកើតមានភាពវិលវល់អាចត្រឹមតែធ្វើឱ្យយើងបាត់បង់ការយកចិត្តទុកដាក់និងបង្វែរមនុស្ស​ឱ្យ​ប្រឆាំងគ្នាប៉ុណ្ណោះ៕

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 13 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 06:43 PM

«ប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ »

កាលពីរសៀលថ្ងៃពុធ ៤រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ ស្នើដោយក្រសួងបរិស្ថានបានចំនួន៣ពាក្យ ដែលមានសេចក្តីពន្យល់លម្អិតដូចខាងក្រោម៖

RAC Media

ប្រភព៖ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 13 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 02:31 PM

សញ្ញាណនៃវប្បធម៌វិទ្យា An Inroduction to Culturology ដោយ៖ ប្រែង ពិសិដ្ឋ និង ម៉ិល វាសនា វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា​​

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ

  ថ្ងៃពុធ, 12 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 09:51 PM

«ផលប៉ះពាល់នៃមេរោគកូរ៉ូណាមកលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ចនិងទេសចរណ៍ពិភពលោក» ដោយបណ្ឌិត ហុង វណ្ណៈ នាយកដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

(រូបភាពពី METRO News)

ការកើតឡើង និងការរីករាលដាលនៃមេរោគកូរ៉ូណា តាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៩ មកទល់បច្ចុប្បន្ន កំពុងតែបង្កើតឱ្យមានបញ្ហាជាច្រើនដល់ពិភពលោក ទាំងសុខភាពសាកល ទាំងសេដ្ឋកិច្ច ទេសចរណ៍ និងវិស័យផ្សេងៗទៀតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្នុងចំណោមផលប៉ះពាល់ទាំងអស់ យើងសង្កេតឃើញថា មានការប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងលើសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ជាពិសេស ប្រទេសចិនខ្លួនឯងដែលជាប្រភពនៃការកើតមានមេរោគនេះ។ តើផលប៉ះពាល់នេះមានស្ថានភាពបែបណា? តើប្រទេសដែលមានផលប៉ះពាល់ទាំងនោះ មានវិធានការបែបណាខ្លះដើម្បីទប់ទល់នឹងសភាពការណ៍នេះ?

បើ​យោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានប្រកាសជាផ្លូវការថា ការកើតមាននូវមេរោគកូរ៉ូណា គឺជា «ភាពអាសន្នសុខភាពពិភពលោក» ដែលជាបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ដំបូងបង្អស់នៃយុគសម័យថ្មីក្នុងដើមឆ្នាំ២០២០នេះ។ ផលប៉ះពាល់មេរោគនេះ កំពុងតែរីករាលដាលពាសពេញពិភពលោកទាំងក្នុងទិដ្ឋភាពទីផ្សារពិភពលោក ទាំងលើទិដ្ឋភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយផងដែរ។ យោងតាមសារព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃចិន ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បានបង្ហាញថា មានចំនួនមនុស្សស្លាប់ដោយសារមេរោគនេះបានកើនឡើងដល់ ជាងមួយពាន់នាក់ អ្នកឆ្លងមេរោគនេះមានជាងបួនម៉ឺននាក់ ក្នុងប្រទេសជិត៣០។ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានដាក់ឈ្មោះវីរុសផ្លូវដង្ហើមកូរ៉ូណានេះទៅជា ខូវីដ-១៩ (COVID-19) វិញ និងត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់ជាលក្ខណៈសាកល។

ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក អាចនឹងរីកធំឡើងៗដែលមិនទាន់ប៉ាន់ស្មានបានពិតប្រាកដឡើយ ពិសេស វាកើតឡើងស្របពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចចិនកំពុងធ្លាក់ចុះ ខណៈពេលដែលក្រុមហ៊ុនអាម៉េរិកមួយចំនួននិងបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតកំពុងផ្លាស់ប្តូរខ្សែផ្គត់ផ្គង់ពីប្រទេសចិនទៅកន្លែងផ្សេងទៀតដោយសារពន្ធថ្មី និងភាពតានតឹងខាងពាណិជ្ជកម្ម។ វីរុសនេះក៏បានដើរតួជាអង្គរំខានមួយផ្សេងទៀតសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនដើម្បីធ្វើពិពិធកម្មខ្សែផ្គត់ផ្គង់របស់ពួកគេឱ្យកាន់តែឆាប់រហ័ស។ បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ រវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិន ការឆ្លងមេរោគនេះ ក៏ធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់សុទិដ្ឋិនិយមពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី ដែលបានជះឥទ្ធិពលដល់ទីផ្សារផងដែរ ពោលបានផ្លាស់ប្តូរ និងបានបង្កើនអត្រានៃការធ្លាក់ចុះនៃទីផ្សារពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ ២០២០។ ធនាគារពិភពលោកនឹងកែប្រែឡើងវិញ នូវការព្យាករណ៍កំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកលរបស់ខ្លួនថា នឹងធ្លាក់ចុះដោយសារការផ្ទុះឡើងនៃមេរោគ និងជំងឺ ខូវីដ-១៩ថ្មី ដោយសារតែបណ្តាញផ្គត់ផ្គង់សាកល។ ទំនិញចិនជាច្រើនបានចេញទៅកាន់ពិភពលោក តាមរយៈយន្តហោះដែលដឹកអ្នកដំណើរនិងទំនិញ ហើយក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍នៅទូទាំងពិភពលោកបានផ្អាកការហោះហើរទៅកាន់និងពីប្រទេសចិន ចំណែកឯប្រទេសជិតខាងមួយចំនួនរបស់ចិនក៏បានបិទព្រំដែនរបស់ខ្លួន។ ទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ធនាគារពិភពលោកបានព្យាករណ៍ថា សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនឹងកើនឡើងដល់ ២,៥% នៅឆ្នាំនេះបើធៀបនឹង២,៤%កាលពីឆ្នាំ២០១៩។

ប្រសិនបើវិបត្តិនេះនឹងអូសបន្លាយរយៈពេលមួយខែឬច្រើនខែទៅមុខទៀត នោះសេដ្ឋកិច្ចចិនអាចនឹង ធ្លាក់ចុះពី ២% ភាគរយនៃកំណើនដល់ ៤% ឬទាបជាងនេះ។ គួររំលឹកដែរថា ផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកមានច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ជាងអំឡុងពេលនៃការរីករាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាតកាលពីឆ្នាំ២០០៣ ដែលត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថា បានបង្កឱ្យមានការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកចំនួន៤០ពាន់លានដុល្លារ និងកើនឡើង០,១% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ពិភពលោក។ ជាមួយនេះដែរ រដ្ឋាភិបាលចិនបានបញ្ចេញប្រាក់ជាង៥០ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីស្តារសេដ្ឋកិច្ចចិនឡើងវិញ ប៉ុន្តែមិនបានកំណត់ថា លើវិស័យណាជាអាទិភាពទេ។

ការឆ្លងមេរោគខូវីដ១៩ថ្មីនេះ ក៏បានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងលើវិស័យទេសចរណ៍ពិភពលោកផងដែរ ពោលគឺមានចំនួន ១០,៤% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) និង១០% នៃនិកម្មភាពសាកលលោក។ ដូច្នេះ ស្ថានភាពនេះអាចដើរផ្ទុយនឹងការព្យាកររបស់អង្គការទេសចរណ៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNWTO) ដែលបានព្យាករតាំងពីឆ្នាំ២០១៩ ថាទេសចរណ៍ពិភពលោកនឹងកើនឡើងពី ៣-៤% ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ ចំណែកទីផ្សារទេសចរណ៍ចិនដែលមានភាពទាក់ទាញខ្លាំងសម្រាប់ពិភពលោក តួយ៉ាងទេសចរចិនប្រមាណ ១៦៣លាននាក់ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ មានចំនួនជិត ១ ភាគ ៣ នៃការលក់រាយនូវកញ្ចប់នៃការធ្វើដំណើរទូទាំងពិភពលោក ត្រូវបានកាត់បន្ថយយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ គួររំលឹកថា ប្រទេសថៃទទួលទេសចរចិនប្រមាណ១០លាននាក់ក្នុងរយៈពេល២ទៅ៣ឆ្នាំជាប់ៗគ្នានេះ ប្រទេសវៀតណាមទទួលទេសចរចិនចំនួនប្រមាណ ៦លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដូចនេះ វត្តមាននៃមេរោគកូរ៉ូណាក្នុងដើមត្រីមាសឆ្នាំ២០២០ បានប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ពិភពលោក ស្ទើរតែទាំងស្រុង។ ឧទាហរណ៍ប្រទេសថៃបានកាត់បន្ថយការព្យាករណ៍ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបឆ្នាំ២០២០ របស់ខ្លួន ហើយត្រៀមការខាតបង់ប្រាក់ចំណូលដែលបានរំពឹងទុកប្រមាណ ១,៦ពាន់លានដុល្លារ ក្រោយមានវិធានការរឹតបន្តឹងការធ្វើដំណើរបន្តរយៈពេល ៣ ខែទៀត។

បើពិនិត្យមើលវិស័យទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុវិញ យើងសង្កេតឃើញថា មានវិបត្តិច្រើនហួសពីការរំពឹងគិត។ ទីផ្សារភាគហ៊ុនបានធ្លាក់ចុះដំបូងនៅអាស៊ី ប៉ុន្តែ ទីផ្សារផ្សេងទៀតនៅអឺរ៉ុប និងអាម៉េរិកកំពុងមានដំណើរការល្អ មិនទាន់ជួបបញ្ហានៅឡើយ។ ក្នុងពេលនេះសន្ទស្សន៍ហង្សសេងបានបាត់បង់ប្រហែល ៦% ការខាតបង់គឺតិចតួចជាង ១% ការខាតបង់ត្រូវបានគេមើលឃើញនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ដូចជា រតនាគារសហរដ្ឋអាម៉េរិក ធ្លាក់ចុះក្រោម ១,៦%។ លើសពីនេះទៅទៀតប្រាក់ដុល្លារអាម៉េរិកនិងប្រាក់យ៉េនជប៉ុនបានកើនឡើង ខណៈរូបិយប័ណ្ណចិន និងតម្លៃប្រេងកាតកំពុងចុះខ្សោយ។

បើយើងប្រៀបធៀបបញ្ហាជំងឺសារដែលបានកើតឡើងកាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០២ យើងឃើញថា ពេលនោះមានអ្នកឆ្លងជំងឺសាររហូតចំនួន៨០៩៦នាក់ អ្នកស្លាប់ចំនួន ៧៧៤នាក់ ហើយជំងឺនោះបានរាលដាលដល់ប្រទេសចំនួន២៦។ រីឯមេរោគកូរ៉ូណាវិញ លេចរូបរាងដំបូងក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ហើយអត្រាស្លាប់ មានចំនួនច្រើនជាង។ បញ្ហាជម្ងឺសារបានធ្វើឱ្យធ្លាក់ចុះទេសចរអន្តរជាតិចំនួន ៩,៤លាននាក់ គិតជាប្រាក់ប្រហែល ៣០ទៅ៥០ពាន់លានដុល្លារ ដែលកាលណោះ ប្រទេសចិនបានទទួលទេសចរបរទេសចំនួនតែ៣៨លាននាក់ ចំណែកទេសចរចិនខ្លួនឯងបានធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសមានចំនួន១៧លាននាក់។ បើប្រៀបធៀបជាមួយឆ្នាំ២០១៩ ប្រទេសចិនបានទទួលទេសចរអន្តរជាតិចំនួន ១៤២លាននាក់ ហើយទេសចរចិនទៅទស្សនាបរទេសចំនួន១៣៤លាននាក់ រីឯទេសចរក្នុងស្រុកមានចំនួន ៥,៥ពាន់លាននាក់។

ប្រទេសមួយចំនួននៅអាស៊ាន និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតលើពិភពលោកបានផ្អាកជើងហោះហើរទៅកាន់ខេត្ត ហ៊ូប៉ី (Hubei) ប្រទេសចិន។ ហេតុការណ៍នេះបានធ្វើឱ្យក្រុមហ៊ុនបរទេស ក្រុមហ៊ុនចិនជាច្រើនទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន និងបរទេសជួបការលំបាក់ក្នុងដំណើរការផលិតកម្មរបស់ខ្លួន។ តាមការប៉ាន់ស្មានផល ប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនពីជំងឺសារមានប្រហែល ១% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ចំណែកឯផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពីមេរោគកូរ៉ូណាមានរហូតដល់ ១,១% នៃកម្រិតព្យាករណ៍ចំនួន៥,៨%។

ដោយឡែកផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាវិញឃើញថា ដោយការវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មភាគច្រើនរបស់កម្ពុជា ពឹងផ្អែកទៅលើការវិនិយោគរបស់ជនជាតិចិន ដូច្នេះ ការផ្ទុះមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីក៏បានធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងទាំងវិនិយោគិនក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ពិសេស វិនិយោគិនចិនតែម្តង។ ជារួម ចំនួនទេសចរ ការវិនិយោគលើវិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម សំណង់ និងអចលនទ្រព្យ នៅប្រទេសកម្ពុជា ជនជាតិចិនឈរ ក្នុងលំដាប់ថ្នាក់លេខ១ ដែលជាឆ្អឹង​ខ្នង​សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះ មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ ពិតជាធ្វើ ឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាប្រឈមបញ្ហាធំជាងមុន​សម្រាប់ឆ្នាំ២០២០នេះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ យោងតាមស្ថិតិរបស់ ក្រសួងទេសចរណ៍ បានបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងឆ្នាំ​២០១៩ កន្លងទៅ ភ្ញៀវទេសចរចូលមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា មាន ចំនួន ៦,៦លាន នាក់ ក្នុងនោះ ទេសចរជន​ជាតិ​ចិន​មានចំនួន ២,៣ លាន នាក់ ដែលចំនួននេះធ្វើឱ្យទេសចរជនជាតិចិនឈរក្នុងលំដាប់ថ្នាក់លេខ១ ពោលគឺស្មើនឹង​៣៥%នៃទេសចរសរុប ក្នុងចំណោម ១១០ សញ្ជាតិ។ ដូច្នេះ ការផ្ទុះមេរោគកូរ៉ូណា នឹងធ្វើឱ្យវិស័យទេសចរណ៍ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជួបបញ្ហាដោយសារភ្ញៀវទេសចរភាគច្រើនបានលុបចោលការធ្វើដំណើររបស់ខ្លួនមកកាន់កម្ពុជា។

ជារួម ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដែលកើតចេញពីវីរុសកូរ៉ូណា ដែលមានប្រភពពីប្រទេសចិននេះ មានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរជាងមេរោគផ្សេងៗ ដូចជា គ្រុនផ្តាសសាយបក្សី ជម្ងឺសារ និងហ្ស៊ីកា។ និយាយឱ្យចំទៅប្រទេសចិន ជាប្រទេសរងគ្រោះជាងគេ ហើយបានសាយភាយកាន់តែធំទៅលើពិភពលោក។ នេះឆ្លុះបញ្ជាំងឱ្យឃើញថា ភាពប្រទាក់គ្នានៃសេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោកមានទំនាក់ទំនងគ្នាខ្លាំងក្លា។ ម្យ៉ាងទៀត ក៏អាចនិយាយបានថា សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសចិនបានចាក់​ស្រេះ​ពហុនិយម នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកលើគ្រប់វិស័យ។ យើងក៏អាចនិយាយបានទៀតថា ប្រសិនបើចិនមាន​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកក៏រងផលប៉ះពាល់ដែរ។ ប្រសិនបើបញ្ហាមេរោគនេះ នៅតែរាតត្បាតបន្ត នោះការប៉ាន់​ស្មានផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ក៏មានភាពមិនច្បាស់លាស់ដែរ៕

  ថ្ងៃពុធ, 12 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 04:30 PM

«មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនិងការឆ្លើយតបរបស់ពិភពលោក» ដោយលោក ធន ឆាយពិសិដ្ឋ នាយកដ្ឋាននយោបាយនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

(រូបភាពកូរ៉ូណារីរុស ពី Scientist Magazine)

មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា Covid-19 ជាមេរោគអម្បូរតែមួយជាមួយនឹងមេរោគសារ្ស៍ (SARS-CoV) កាលពី២០០២ និង មេរោគមឹរ្ស៍ (MERS-CoV) នៅឆ្នាំ២០១២។ មេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ គឺជាមេរោគផ្លូវដង្ហើម ដែលបានលេចរូបរាងដំបូងនៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន ដោយបានរកឃើញក្រុមអ្នកឆ្លងមេរោគដំបូង គឺកម្មករនិងអតិថិជននៅផ្សារបោះដុំគ្រឿងសមុទ្រហួណាន។ ការរាតត្បាតលើកនេះ កើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស មកទល់ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ មានចំនួនអ្នកឆ្លងមេរោគជាង៤ម៉ឺននាក់ និងអ្នកស្លាប់ជា១ពាន់នាក់ ហើយដែលបានរាលដាលដល់ទៅជិត៣០ប្រទេស រួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ។

ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី មានផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធំធេងចំពោះបណ្ដាប្រទេសដែលមេរោគនេះបានចម្លងទៅដល់។ វាមិនត្រឹមតែបានបង្កផលវិបាកផ្នែកសុខភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅលើពិភពលោកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែមេរោគនេះក៏បានថែមទាំងជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ក្នុងសង្គមផងដែរ។ ពេលនេះចិនហាក់ដូចជាឯកោ រហូតមកដល់ពេលនេះ មានប្រទេសមួយចំនួនធំបានចាត់វិធានការរៀងៗខ្លួនដើម្បីការពារពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដូចជា មានការជម្លៀសប្រជាជនរបស់ខ្លួនចេញពីប្រទេសចិន និងមានការបិទជើងហោះហើរ ឬព្រំដែនជាមួយចិន រួមទាំងព្យួរការផ្តល់ទិដ្ឋាការឱ្យពលរដ្ឋចិន ជាដើម។

មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ កំពុងមានសន្ទុះកើនឡើងពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន ក៏ដូចជានៅបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនលើសាកលលោក។ ចិនធ្លាប់បានហែលឆ្លងជំងឺសារ្ស៍លើកទី១ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ម្ដងហើយ តែលើកនេះខុសពីជំងឺសារ្ស៍ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានបញ្ចេញប្រតិកម្មយ៉ាងលឿនដើម្បីប្រឆាំងនឹងមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។ ក្រោយពីរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស អង្គការសុខភាពពិភពលោកក៏បានប្រកាសអាសន្នជាសាកលពីមេរោគផ្លូវដង្ហើមកូរ៉ូណានេះ ហើយថាវាអាចបង្កការប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសាធារណៈកម្រិតពិភពលោក។

ភ្លាមៗក្រោយពីផ្ទុះការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណា រដ្ឋាភិបាលចិនបានបញ្ជូនយន្តហោះពីរគ្រឿងទៅប្រទេសថៃនិងម៉ាឡេស៊ីដើម្បីដឹកពលរដ្ឋចិន ដែលមានផ្ទះសម្បែងនៅខេត្តហូប៉ីនិងក្នុងក្រុងវូហានឱ្យអាចត្រឡប់ទៅលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួនវិញ។ ខណៈនោះ ពលរដ្ឋបរទេសដែលជាប់គាំងនៅប្រទេសចិន ក៏ត្រូវរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនីមួយៗ បានចាត់វិធានការជម្លៀសចេញជាបន្តបន្ទាប់ និងចាត់វិធានការបង្ខាំងមនុស្សដែលជម្លៀសពីវូហានឬពីវេនហ៊្សូក្នុងរយៈពេល១៤ថ្ងៃ ដើម្បីតាមដានស្ថានភាពសុខភាព។

មកទល់ពេលនេះ ចិនបានសាងសង់រួចរាល់នូវមន្ទីរពេទ្យថ្មីមួយកន្លែង ដែលបានប្រើរយៈពេលតែ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយកំពុងបន្តសាងសង់មន្ទីរពេទ្យមួយទៀត ដើម្បីទទួលព្យាបាលអ្នកផ្ទុកមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែសង្កេតឃើញពីកង្វះខាត និងការលំបាកនៅក្នុងចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ជាពិសេស ចិននៅខ្វះនិងមានតម្រូវការជាបន្ទាន់ គឺសម្ភារៈ បរិក្ខារពេទ្យ ម៉ាស់ សម្លៀកបំពាក់ និងវ៉ែនតា សម្រាប់ការពារការឆ្លងមេរោគ។ មានប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា បារាំង អង់គ្លេស ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងបានបញ្ជូនសម្ភារៈពេទ្យឱ្យចិន តែនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។

ក្រៅពីប្រទេសចិន បណ្ដាប្រទេសនីមួយៗក៏បានធ្វើចំណាត់ការខ្លួនឯង ដើម្បីបញ្ជៀសការចម្លងមេរោគចូលស្រុកនិងជួយសង្រ្គោះពលរដ្ឋខ្លួនឯង។ វិធានការដែលគេប្រើដើម្បីបញ្ចៀសការឆ្លងរាលដាលមេរោគនេះ មានដូចជា ការបិទព្រំដែន ការបិទការចូលរបស់ពលរដ្ឋចិននិងជនបរទេសដែលបានស្នាក់នៅចិនក្នុងរយៈពេល២សប្តាហ៍ចុងក្រោយ ជាដើម។ អាមេរិកនិងជប៉ុន បានផ្តើមមុនគេក្នុងការដឹកជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញពីខេត្តហ៊ូប៉ីនិងវូហាន។ ក្រោយមក ប្រទេសផ្សេងៗទៀត ដូចជា អ៊ីតាលី អាល្លឺម៉ង់ កាដាណា និងបង់ក្លាដែស ជាដើម ក៏បានជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញពីតំបន់ដែលមានការរាលដាលជំងឺនេះដែរ។

ដោយឡែក ហុងកុង រុស្ស៊ី និងម៉ុងហ្គោលី បានបិទព្រំដែនជាមួយចិនតែម្ដង។ រុស្ស៊ី បានសម្រេចបិទព្រំដែនគោកជាប់ជាមួយចិន ចំនួនជាង ៤ពាន់គីឡូម៉ែត្រ។ ឯជប៉ុន បានហាមពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន មិនឱ្យទៅប្រទេសចិន បើមិនចាំបាច់។ ចំណាត់ការនេះ គឺនាំមុខដោយអាមេរិក ដែលហាក់ដូចជាមានការហាមឃាត់ដាច់ខាតជាងគេ។ ឯអង់គ្លេស អេស្ប៉ាញ ឥណ្ឌា កូរ៉េខាងត្បូង ក៏បានដឹកពលរដ្ឋខ្លួនត្រឡប់ចូលប្រទេសវិញដែរ។

ចំពោះបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ សិង្ហបុរី បានប្រកាសសម្រេចបិទជើងហោះហើរទាំងអស់ដែលមានប្រភពមកពីចិន។ វៀតណាម បានប្រកាសផ្អាកការផ្តល់ទិដ្ឋាការទេសចរណ៍ដល់ជនជាតិចិន និងជនបរទេសណា ដែលបានស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសចិនរយៈពេលពីរសប្តាហ៍ចុងក្រោយ។ ឯប្រទេសផ្សេងក៏បានជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនជាបណ្ដើរៗដែរ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសពីជំហររបស់ខ្លួនថា កម្ពុជាគឺជាមិត្តដែកថែបរបស់ចិន ដោយកម្ពុជាមិនរត់ចោលចិនជាដាច់ខាត ហើយថែមទាំងបានប្រកាសមិនឱ្យនិស្សិតខ្មែរដែលកំពុងសិក្សានៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន រត់ចោលប្រទេសចិននៅគ្រាអាសន្ននេះទៀតផង ហើយក៏គ្មានការបិទជើងយន្តហោះទៅមកប្រទេសចិនដែរ។

ដោយឡែកចំណាត់ការក្នុងការបង្កានិងទប់ស្កាត់នៅក្នុងស្រុកវិញ ក្រសួងសុខាភិបាលបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមានសមត្ថភាពឆ្លើយតបលើមេរោគកូរ៉ូណាមិនចាញ់ប្រទេសរីកចម្រើននោះទេ។ គិតរហូតមកដល់ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ កម្ពុជារកឃើញអ្នកឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាដែលជាជនជាតិចិនតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយក្រោមការថែទាំ និងព្យាបាលរបស់គ្រូពេទ្យកម្ពុជា ជិតពីរសប្ដាហ៍មក បុរសជនជាតិចិនរូបនេះ ត្រូវបានក្រុមគ្រូពេទ្យអនុញ្ញាតឱ្យចេញពីមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តព្រះសីហនុ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់ពីការធ្វើតេស្ដ លើកទី៣ ដោយលទ្ធផលបង្ហាញថា លោកមិនមានមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី នៅក្នុងខ្លួនទៀតឡើយ ហើយរូបលោកនិងក្រុមគ្រូសារ រួមមានភរិយា កូនស្រី និងកូនប្រសារ បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅយប់ថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។

ទន្ទឹមនឹងនេះ មានបុរសទេសចរជនជាតិហូឡង់ម្នាក់អាយុ៧០ឆ្នាំ ដែលបានចូលមកខេត្តព្រះសីហនុតាមកប៉ាល់ Norwaygian Jade កាលពីរសៀល ថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ត្រូវបានគេសង្ស័យថា មានជំងឺកូរ៉ូណា ប៉ុន្តែ លទ្ធផលនៃការវិភាគធ្វើតេស្តលើសំណាកវត្ថុនៅវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា បង្ហាញថា អវិជ្ជមានកូរ៉ូណាថ្មី (2019-NCov) នៅល្ងាចថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។

ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី គឺជាក្ដីបារម្ភអំពីសន្តិសុខថ្មីមួយ វាបានក្លាយទៅជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំលើស្ថិរភាពនិងវិបុលភាពរបស់បណ្ដាប្រទេសនៅលើពិភពលោក ជាពិសេស ចិន និងបណ្ដាប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មច្រើនជាមួយចិន។ ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី មិនមែនមានផលប៉ះពាល់តែលើប្រទេសណាមួយទេ ពោលគឺវាមានផលប៉ះពាល់ចំពោះសន្តិសុខរបស់មនុស្សជាតិទូទាំងពិភពលោក។ សន្តិសុខរបស់រដ្ឋមួយគឺអាស្រ័យលើសន្តិសុខរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ បើពលរដ្ឋគ្មានសន្តិសុខ នោះរដ្ឋក៏គ្មានសន្តិសុខ រដ្ឋគ្មានសន្តិសុខ ពិភពលោកក៏គ្មានសន្តិសុខ។ ដូច្នេះ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគរាតត្បាតថ្មីនេះ មិនមែនជាបញ្ហារបស់ចិនតែម្នាក់ឯងទេ វាគឺជាបញ្ហារបស់ពិភពលោកទាំងមូល ដែលត្រូវរួមដៃគ្នាប្រយុទ្ធឆាំងនឹងមេរោគដ៏កំណាចនេះ៕

រូបភាពពីហ្វេសប៊ុកនាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លង

A photograph by the state-run newspaper China Daily showing an isolation ward in Wuhan on Thursday.​Credit...China Daily, via Reuters

  ថ្ងៃពុធ, 12 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 12:08 PM

«ជំនួបពិភាក្សាការងាររវាងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា NRC កូរ៉េ និងក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីស្រាវជ្រាវគម្រោងយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍកម្ពុជា»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នារសៀលថ្ងៃអង្គារ ៣រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ ក្រុមការងាររាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំកិច្ចប្រជំុពិភាក្សាការងារជាមួយក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (NRC) និងតំណាងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ តំណាងក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ តំណាងក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមពិគ្រោះយោបល់លើសកម្មភាពសហប្រតិបត្តិការស្តីពី ការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រនិងគោលនយោបាយជាតិកម្ពុជា (Cambodia’s National Strategy and Policy Development) សម្រាប់រយៈពេល០៥ឆ្នាំ (ឆ្នាំ២០២១-២០២៥) ដើម្បីទទួលបាននូវធាតុចូលគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។

ជំនួបពិភាក្សាប្រមូលធាតុចូលលើគម្រោងសកម្មភាពសហប្រតិបត្តិការ ស្តីពី ការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រនិងគោលនយោបាយជាតិកម្ពុជា (Cambodia’s National Strategy and Policy Development) សម្រាប់រយៈពេល០៥ឆ្នាំ (ឆ្នាំ២០២១-២០២៥)នេះ មានគោលបំណងគាំទ្រការកសាងយុទ្ធសាស្ត្រជាតិនិងកសាងសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីរួមចំណែកអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកម្ពុជាតាមរយៈការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយនិងបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍរយៈពេលវែងនិងរយៈពេលមធ្យម។

រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េគ្រោងដាក់ស្នើសុំថវិកាអនុវត្តគម្រោង ដែលជាជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ក្រៅប្រទេស (ODA) ទៅកាន់ក្រសួងការបរទេសនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េដោយក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នៅដើមខែមីនា ឆ្នាំ២០២០នេះ ដែលគ្រោងស្នើសុំថវិកាប្រមាណ ១៥លានដុល្លារ៕

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃអង្គារ, 11 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 06:21 PM

«រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និង NRCកូរ៉េនឹងសហការរួមគ្នារៀបចំគម្រោងស្រាវជ្រាវស្តីពី ការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រនិងគោលនយោបាយជាតិកម្ពុជា»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នារសៀលថ្ងៃចន្ទ ២រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានទទួលជួបពិភាក្សាការងារជាមួយគណៈប្រតិភូក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (NRC) ដែលជាស្ថាប័នស្ថិតក្រោមនាយករដ្ឋមន្ត្រីសាធារណរដ្ឋកូរ៉េដោយផ្ទាល់ ដើម្បីពិភាក្សាលើគម្រោងសកម្មភាពសហប្រតិបត្តិការ ស្តីពី ការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រនិងគោលនយោបាយជាតិកម្ពុជា (Cambodia’s National Strategy and Policy Development) សម្រាប់រយៈពេល០៥ឆ្នាំ (ឆ្នាំ២០២១-២០២៥)។

ជំនួបពិភាក្សាការងារដែលបានប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងសាលប្រជុំអគារឥន្ទ្រទេវី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានាពេលនេះមានគោលបំណងគាំទ្រការកសាងយុទ្ធសាស្ត្រជាតិនិងកសាងសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីរួមចំណែកអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកម្ពុជាតាមរយៈការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយនិងបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍរយៈពេលវែងនិងរយៈពេលមធ្យម។

នៅក្នុងឱកាសជំនួបពិភាក្សាការងារនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ស្វាគមន៍គណៈប្រតិភូក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (NRC)ដែលដឹកនាំដោយបណ្ឌិត Youn Doo Sup ប្រធាននាយកដ្ឋានស្រាវជ្រាវ និងរៀបចំផែនការ នៃ NRC។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (NRC) គឺជាស្ថាប័នដែលផ្តល់ធាតុចូលជូនប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដោយផ្ទាល់ដូចគ្នា ដូចនេះក្នុងនាមអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់របស់ជាតិ ស្ថាប័នទាំងពីរអាចសហការគ្នារៀបចំគម្រោងស្រាវជ្រាវលើវិស័យអាទិភាពនានា ដើម្បីអភិវឌ្ឍជាតិឱ្យកាន់តែរីកចម្រើន និងពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងស្ថាប័ននិងស្ថាប័ន រដ្ឋនិងរដ្ឋ ប្រជាជន និងប្រជាជនប្រទេសទាំងពីរ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាមានបេសកកម្មគ្រប់គ្រងនិងពង្រីកការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យ ហើយអាចធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកស្រាវជ្រាវជាមួយក្រសួង ស្ថាប័ន អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងដៃគូអភិវឌ្ឍនានាដែលមានគោលបំណងដូចគ្នា។

ជាមួយនេះ បណ្ឌិត Youn Doo Sup បានមានប្រសាសន៍ថ្លែងអំណរគុណថ្នាក់ដឹកនាំរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាដែលបានទទួលស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅគណៈប្រតិភូ NRC នាឱកាសនេះ។ តំណាងគណៈប្រតិភូ NRC បណ្ឌិត Youn Doo Sup បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងថា គណៈប្រតិភូ NRC មកទស្សនកិច្ចនាពេលនេះ មានបំណងជួបពិភាក្សាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការងារស្តីពី ការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រនិងគោលនយោបាយជាតិកម្ពុជា (Cambodia’s National Strategy and Policy Development) សម្រាប់រយៈពេល០៥ឆ្នាំ (ឆ្នាំ២០២១-២០២៥) លម្អិតបន្ថែមទៀត។

សូមជម្រាបជូនថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េបានរៀបចំរួចហើយនូវឯកសារសនិទាននៃគម្រោងនេះ និងគ្រោងដាក់ស្នើសុំថវិកាអនុវត្តគម្រោង ដែលជាជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ក្រៅប្រទេស (ODA) ទៅកាន់ក្រសួងការបរទេសនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េដោយក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នៅដើមខែមីនា ឆ្នាំ២០២០នេះ ដែលគ្រោងស្នើសុំថវិកាប្រមាណ ១៥លានដុល្លារ។ គម្រោងនេះ រួមមាន៖ ការបណ្តុះបណ្តាលសមត្ថភាព ការរៀបចំគម្រោង និងការរៀបចំសិក្ខាសាលាបង្ហាញរបកគំហើញនៃការស្រាជ្រាវ។ ដើម្បីទទួលបាននូវធាតុចូលគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាក៏នឹងអញ្ជើញតំណាងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ តំណាងក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ តំណាងក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំពិគ្រោះយោបល់លើឯកសារខាងលើ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា៕

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃអង្គារ, 11 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 09:39 AM

«ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហព័ន្ធរុស្សីប្រចាំកម្ពុជាក្លាយជាសមាជិកកិត្តិយសនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ ឯកឧត្តម Dmitry TSVETKOV ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហព័ន្ធរុស្សីប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានក្លាយជាសមាជិកកិត្តិយសនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តាមរយៈអនុក្រឹត្យលេខ១៥១៨ អនក្រ.តត ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩។ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានឹងរៀបចំប្រារព្ធពិធីប្រគល់គោរមងារកិត្តិយសជូនឯកឧត្តម Dmitry TSVETKOV ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហព័ន្ធរុស្សីប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្រោមអធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ឯកឧត្តមអគ្គបណ្ឌិតសភាចារ្យ អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។

ដើម្បីត្រៀមរៀបចំពិធីប្រគល់គោរមងារនាពេលខាងមុខនេះ នារសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១៣កើត ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំណែនាំមន្ត្រីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាដែលទទួលបានការឧទ្ទេសនាមទាំងអស់ត្រូវអនុវត្តការងារឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព តាមការបែងចែករបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីទទួលវត្តមានឯកឧត្តមអគ្គបណ្ឌិតសភាចារ្យ អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ តំណាងស្ថានទូត ភ្ញៀវកិត្តិយសជាតិ អន្តរជាតិ និងនិស្សិតជាច្រើនរូប។

សូមជម្រាបជូនថា ការប្រគល់គោរមងារជូនឯកឧត្តម Dmitry TSVETKOV ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហព័ន្ធរុស្សីប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាសមាជិកកិត្តិយសនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានគោលបំណងរឹតចំណងមិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការការងាររវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានិងសហព័ន្ធរុស្សីឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត៕

RAC Media| រឿន ភារុន

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 06 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 10:03 PM